Türkiyə hücuma keçsə, İsrail dərhal bu addımı atacaq Türk və yəhudi politoloqlardan ÖZƏL AÇIQLAMA

Sentyabrın 9-da İsrailin Dohada HƏMAS-ın yüksək vəzifəli rəhbərlərinin öldürülməsi ilə bağlı həyata keçirdiyi əməliyyat Yaxın Şərq gündəmini silkələdi. Əməliyyatların genişlənməsi ilə Türkiyəyə hücum ehtimalı istiqamətində də müzakirə başladı. Hadisə ilə əlaqədar sentyabrın 15-də Qətərin paytaxtı Dohada ərəb və müsəlman ölkələrinin fövqəladə sammiti keçirildi. Toplantıda İsrailin Dohaya endirdiyi hava zərbələrinin pislənməsi və Qəzzada əməliyyatların dərhal dayandırılmasını tələb edən qətnamə qəbul edildi. Ertəsi gün, sentyabrın 16-da İsrail Qəzza şəhərində genişmiqyaslı quru əməliyyatlarına başladı. İsrail ordusunun açıqlamasında bildirilir ki, şəhər “hazırda HƏMAS-ın sonuncu əsas qalasıdır”.

İsrailli politoloq Yuri Gimmelfarb Globalinfo.az-a açıqlamasında deyib ki, İsrail Dohaya, Qətərə deyil, terrorçuların onları təslim etmək niyyətində olmayan ölkədə yerləşən bazasına hücum edib:

“Danışıqlar prosesində suyu bulandıran Makron oldu. O, bir neçə ay öncə bəyan etdi ki, sentyabrda Fələstin dövlətini tanıyacağıq. Amma bu dövlətin sərhədləri, paytaxtın hara, siyasi sxemin necə olacağı aydın deyildi. Və HƏMAS bundan cəsarətlənərək daha sərt şərtlər irəli sürməyə başladı”.

Y.Gimmelfarb həmçinin deyib ki, Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan sərt bəyanatlar verməsinə baxmayaraq, İsraillə açıq qarşıdurmaya getmək istəmir:

“Suriyada vəziyyətin necə inkişaf edəcəyindən çox şey asılıdır. Birbaşa hərbi münaqişə olarsa, Türkiyə hərbi aviasiyası elə ilk gün fəaliyyətsiz qalacaq, çünki F-16, F-35 təyyarələrinin aviasiya elektronikası İsrailə məxsusdur.

Yuri Gimmelfarb

Ərdoğan Mərkəzi Asiyada, Şimali və Cənubi Qafqazda liderliyə can atmaqla ağıllı siyasət yeridir. Amma onun məqsədi islam dünyasında liderlik olarsa, əhalisi şiə olan İranın da eyni məqsəd güddüyünü nəzərə alsaq, hadisələrin inkişafı fərqli ola bilər”.

Türkiyəli jurnalist və Yaxın Şərq üzrə siyasi şərhçi Deniz Büstani isə deyib ki, İsrailin Qətərə hücumu, şərtlər uyğun olarsa, İsrailin Fələstinlə məhdudlaşmayacağını nümayiş etdirir:

“Amma daha önəmlisi, İsrailin bölgədə daha geniş təsir dairəsi qazandığını müşahidə etdik. Bu vəziyyət İsraili Türkiyəyə qarşı qoya bilər, lakin bu, nə İsrailin, nə də Türkiyənin xeyrinə olardı. İsrail ilk addım olaraq zorakılıq hərəkətlərini dayandırmalı, PYD/PKK terror təşkilatına qarşı mövqe nümayiş etdirməli, bölgə xalqlarının suverenliyinə hörmət etməlidir”.

D.Büstani Ərəb sammitinin tarixi önəm kəsb etdiyini, bununla belə, narahatlıq doğuran məqamların olduğunu qeyd edib:

“Ərəb baharı” başlayandan bu görüşlər keçirilir və orada müzakirə olunan və səslənən çağırışlar həmişə birliyə önəm verib. Təəssüflər olsun ki, hətta bu görüşlərdə iştirak edən dövlətlər də sonradan bir-birinə zidd mövqe sərgiləyərək regional təhlükəsizliyi daha da təhlükə altına alıblar. Ümid edirəm ki, bu vəziyyət təkrarlanmayacaq və regionun təhlükəsizliyi üçün birgə qərarlar həyata keçiriləcək”.

Deniz Büstani

Politoloq deyib ki, HƏMAS-ın İsrailə hücumu ilə başlayan və üçüncü “Əl-Əqsa tufanı” adlandırılan bu əməliyyatdan sonra atılan hər bir addım İsrailin Qəzzaya girməsinə bəraət qazandırıb:

“Buna bir neçə misal çəkmək olar: İsrail həmişə təcavüzkar tərəf olub və bütün dünya fələstinlilərin zülm gördüyünü etiraf edib. Lakin bu dəfə Fələstin xalqının iştirak etməməsinə baxmayaraq, mülki İsrail vətəndaşlarının öldürülməsi ilə bağlı onlara qarşı ittihamlar atılıb. İsrail indi bu bəhanədən istifadə edərək Qəzzaya girməyə cəhd edir. İsrail Qəzzaya girə bilərmi? Əgər reaksiya verilməzsə, bunu edə bilər. Qəzzaya girməsinə mane olmaq istəyənlər ərəb və müsəlman zirvələrində verilən qərarları həyata keçirər, rəqabətdən əl çəkərək İsrailə qarşı birgə hərəkət edərsə İsrail Qəzzaya girə bilməz. Ancaq istənilən digər vəziyyət İsrailin Qəzzanı işğal etməsinə yol açacaq”.

D.Büstani deyib ki, əgər İsrail terror təşkilatlarını dəstəkləməkdən geri addım atarsa və insanlığa qarşı cinayət törətmiş terror təşkilatını qanuniləşdirmək cəhdindən çəkinərsə, Türkiyə ilə İsrail arasında münaqişə olacağına inanmır:

“Ancaq hazırkı İsrail administrasiyası onlara dəstək verməyə və Türkiyə ilə münaqişəyə girməyə razı olsa, təəssüf ki, ən böyük zərəri həm İsraildə, həm də dünyanın müxtəlif yerlərində İsrail xalqı görəcək”.

Gülnar Səlimova
Globalinfo.az
İstanbul