“Türkiyənin də Qəzzaya buraxılmamasının əsil səbəblərindən biri də məhz bu amildir...”

“Türkiyəyə bölgədə sülhün və təhlükəsizliyin təminatçısı rolu verilməlidir. Bu,  Yaxın Şərqdə uzun illər davam edən müharibə və zorakılıqların dayandırılmasının yeganə həlli yoludur...”

Xəbər verildiyi kimi, İsrail baş naziri Benyamin Netanyahu bəyan edib ki, Qəzzada təhlükəsizliyin təmin olunması üçün nəzərdə tutulan çoxmillətli qüvvələrin tərkibində Türkiyə hərbçiləri olmayacaq. Netanyahu bildirib ki, Təl-Əviv Türkiyənin qüvvələrinin Qəzzada və ya İsrailin nəzarəti altındakı ərazilərdə iştirakını qətiliklə rədd edir və “bu torpaqda türk çəkməsi olmayacaq” sözlərini işlədib. Görəsən, bu münasibət İsrail-Türkiyə münasibətlərinin gələcəyini haraya aparır?..

Mövzu ilə bağlı Moderator.az-a açıqlamasında siyasi şərhçi Əli Orucov bunları söyləyib:

“İsrail-Türkiyə münasibətləri Təl-Əvivin regiondakı davakar fəaliyyəti, xüsusən də Fələstinə qarşı həyata keçirdiyi işğal faktorundan sonra pozuldu. Ankaranın İsrailin planlarına və hərəkətlərinə qarşı sərt davranışı və ritorikası bir vaxtlar sıx əməkdaşlıq edən iki dövləti münaqişə həddinə çatdırıb. Bəşər Əsədin devrilməsi və Əş-Şaraanın hakimiyyətə gəlməsi bu riski bir qədər də artırmış oldu. Türkiyənin mövqeyi haqlıdır, beynəlxalq hüquq normalarına və regionun təhlükəsizliyinin təminatına əsaslanır. ABŞ-ın fəal dəstək verdiyi İsrail Yaxın Şərq coğrafiyasını müharibə və zorakılıqlar alanına çevirib. Onun hücumlarına və təhdidlərinə Suriya, Livan, İran, İraq, Qətər, Fələstin, Yəmən məruz qalıb. Digər dövlətlər də özlərini güvəndə hiss etmirlər. Doğrudur, İranın dəstəklədiyi “HƏMAS”, “Hizbullah” kimi proksi-qüvvələr Təl-Əvivin əlinə özünü müdafiə haqqı bəhanəsi verir. Ancaq terrora qarşı münasibətdə bölgə xalqları ağır bədəl ödəməməlidirlər.  2023-cü ilin 7 oktyabrında başlanan İsrail-“HƏMAS” müharibəsi yüz minlərlə insan həyatına son qoydu. İsrail bu hücumun qisasını ən ağır şəkildə Fələstin xalqına ödətdi.  Qəzza bölgəsi, demək olar ki, xarabalığa, insanlıq faciəsinə çevrildi. Törədilən qətliamların və dağıntıların miqyası  o dərəcədə böyük oldu ki, hətta İsrailin qərbli müttəfiqləri də buna ciddi etirazlarını bildirmək məcburiyyətində qaldı. Bundan sonra Prezident Donald Tramp Qəzzada sülhyaratma planı irəli sürdü...

20 bənddən ibarət olan sülh planı əslində Netanyahunun xilas alanı idi və konfliktin əsaslarını özündə ehtiva etmirdi. Ona görə də iflasa uğradı.Trampın təşəbbüsü ilə  Misirdə keçirilən Qəzza Sülh Sammitində razılaşmalardan biri də münaqişə bölgəsinə, konkret olaraq Qəzza zolağında təhlükəsizliyi təmin edilməsi üçün çoxmillətli qüvvələrin yerləşdirilməsi də nəzərdə tutulurdu. Həmin qüvvələrə Pakistan, İndoneziya , Türkiyə, Azərbaycan hərbçilərinin daxil edilməsi fələstin millilərinə təlim keçilməsi kimi məsələlər də öz əksini tapmışdı. Lakin Bakı silahların susmadığı və təhlükəsizliklə bağlı problemlərin qaldığını nəzərə araq Qəzzaya hərbçi göndərməkdən imtina etdi. Türkiyə qüvvələrinə isə Təl- Əviv qəti şəkildə etiraz edir. Aydındır ki, Netanyahu iqtidarı Türkiyənin bölgədə rolunun və nüfuzunun artmasını istəmir və əgər bu, baş verərsə Ankara ilə toqquşma ehtimalını artırmış olur. Çünki Türkiyə sıradan bir dövlət deyil, heç İran da deyil. İsrail qüvvələr balansının onun ziyanına dəyişməsinə izn vermək istəmir. Fikrimcə, Türkiyəyə bölgədə sülhün və təhlükəsizliyin təminatçısı rolu verilməlidir. Bu,  Yaxın Şərqdə uzun illər davam edən müharibə və zorakılıqların dayandırılmasının yeganə həlli yoludur

Tarixə ekskurs etsək bir daha aydın olar ki, Osmanlı dönəmində Yaxın Şərq bu cür qarğaşalı hallar olmayıb.  Görünür, İsrail və onun sarsılmaz müttəfiqi olan ABŞ bölgədə dayanıqlı sabitlik və sülh istəmirlər. Türkiyənin də Qəzzaya buraxılmamasının əsil səbəblərindən biri də məhz bu amildir...”