UNCTAD: Son 25 ildə Azərbaycanın xarici ölkələrə yatırdığı birbaşa investisiyaları 29,8 milyard dolları ötüb

Azərbaycan iqtisadiyyatına 2000-2024-cü illər ərzində cəlb olunan birbaşa xarici investisiyaların həcmi 27 milyard 503 milyon ABŞ dolları təşkil edib.

BAKU.WS xəbər verir ki, bu barədə BMT-nin Ticarət və İnkişaf Konfransının (UNCTAD) "Qlobal İnvestisiya Hesabatı"nda deyilir.

Hesabata əsasən, 2000-2023-cü illəri əhatə edən dövrdə bu göstərici 27 milyard 919 milyon ABŞ dolları, 2000-2010-cu illərdə isə 14 milyard 253 milyon ABŞ dolları səviyyəsində olub. 2000-ci ildə isə bu göstərici 1,791 milyard ABŞ dolları olub.

Eyni zamanda, 2000-2024-cü illər ərzində Azərbaycanın xarici ölkələrə yatırdığı birbaşa investisiyaların həcmi 29 milyard 876 milyon ABŞ dolları təşkil edib. Bu göstərici 2000-2023-cü illərdə 28 milyard 644 milyon ABŞ dolları, 2000-2010-cu illərdə isə 5 milyard 790 milyon ABŞ dolları olub. 2000-ci ildə isə bu göstərici 1 milyon ABŞ dolları olub.

Son 5 il ərzində Azərbaycan iqtisadiyyatına ən yüksək həcmdə birbaşa xarici investisiya 2019-cu ildə qoyulub – həmin ildə bu rəqəm 1 milyard 504 milyon ABŞ dolları təşkil edib. Elə həmin il Azərbaycanın xarici ölkələrə yatırdığı birbaşa investisiyalar da pik həddə çataraq 2 milyard 432 milyon ABŞ dollarına bərabər olub.

Hesabata görə, 2020–2024-cü illərdə Dənizə çıxışı olmayan inkişaf etməkdə olan ölkələrdə (DÇOÖ) "yaşıl sahə layihələrinə yatırımlar əsasən enerji, rəqəmsal iqtisadiyyat və nəqliyyat sektorlarına olub. Belə ki, enerji və qaz təchizatı sektoru DÇOÖ-lərdə "yaşıl sahə" layihələri üzrə əsas investisiya istiqaməti olaraq qalaraq, ümumilikdə təxminən 50 milyard ABŞ dolları cəlb edilib. Bu, əvvəlki dövrlə müqayisədə iki dəfədən çox artım deməkdir və ümumi "yaşıl sahə" fəaliyyətinin 30 %-nə yaxın hissəsini təşkil edir.

"İnvestisiya axınları əsasən bir neçə ölkədə cəmləşmişdir. Özbəkistan 40-dan çox layihə üzrə 18 milyard ABŞ dollarla lider olub. Qazaxıstan 5 milyard ABŞ dollarla ikinci yeri tutub, Zimbabve və Butan isə hər biri 3 milyard dollardan çox vəsait cəlb edərək növbəti sıralarda qərarlaşıblar. Digər diqqətəlayiq investisiya qəbul edən ölkələr sırasında Azərbaycan, Nepal və Şimali Makedoniya da yer alır – onların hər biri 1,5 milyard ABŞ dollardan artıq "yaşıl sahə" layihə dəyəri ilə fərqlənib", - UNCTAD bildirir.

Hesabat müəllifləri rəqəmsal iqtisadiyyat sektorunda da "yaşıl sahə" fəaliyyətinin əhəmiyyətli dərəcədə artdığını qeyd edirlər. Bu sahədə əsas investisiya qəbul edən ölkələr arasında Tacikistan, Paraqvay, Özbəkistan, Efiopiya və Zambiya olub. Tacikistan 1,1 milyard ABŞ dollardan çox, Paraqvay isə oxşar həcmdə vəsait cəlb edib, Özbəkistan isə təxminən 900 milyon ABŞ dollarlıq investisiya alıb. Bu investisiyaların cəmlənməsi həmin ölkələrdə hökumətlərin rəqəmsallaşdırma strategiyalarına, tənzimləyici islahatlara və rəqəmsal xidmətlərə artan daxili tələbatla izah olunur.

Xüsusilə Özbəkistan və Efiopiya telekommunikasiya sektorunda aparılan islahatlardan sonra investorların artan marağı ilə qarşılaşıb. DÇOÖ-lərin rəqəmsal iqtisadiyyatına əsas töhfə verən investorlar sırasında Rusiya Federasiyası və ABŞ hər biri təxminən 2 milyard dollarla önə çıxıblar. Digər mühüm investor ölkələr arasında Niderland, Mavriki, Birləşmiş Krallıq, Fransa və İsveçrə qeyd olunur.

Nəqliyyat sektorunda da "yaşıl sahə" layihələri bir sıra DÇOÖ-də önəmli yer tutub. Bu sahədə ən böyük investisiya axını Qazaxıstana yönəlmiş – 19 layihə üzrə 8 milyard ABŞ dollardan çox vəsait cəlb edilib. Uqanda isə 9 layihə üzrə 4 milyard ABŞ dollara yaxın investisiya alaraq ikinci olub. Digər əsas investisiya qəbul edənlər sırasında Özbəkistan (1 milyard dollardan çox), eləcə də Azərbaycan, Moldova Respublikası və Ruanda yer alıblar. Sektor üzrə digər DÇOÖ-lərdə isə fəaliyyət nisbətən zəif olub, hesabatda deyilir.

Əsas investor ölkələr arasında Qətər və Fransa xüsusilə fərqlənib – onlar nəqliyyat sektorunda müvafiq olaraq təxminən 6 milyard və 4 milyard ABŞ dolları həcmində investisiya yatırımı həyata keçiriblər.