Unudulmuş tarix səhifəsi: 1950 ci illərdə İsveç SSRİ yə nüvə zərbəsi endirmək üçün təyyarə düzəldib

İsveç 1950-ci illərdə nüvə dövləti olmaq niyyətində idi və bu məqsədlə "Saab A-36 Vargen" adlı nüvə bombardmançısı konseptini inkişaf etdirmişdi. Bu, mümkün Sovet işğalına qarşı strateji deterrent (yayındırıcı silah) kimi nəzərdə tutulurdu. 

Qaynarinfo xəbər verir ki, "19fortyfive" nəşrinin məlumatına görə, ABŞ ordusunun keçmiş xüsusi təyinatlı çavuşu və silah üzrə ekspert Stiv Balestrieri bu gün artıq demək olar unudulmuş olan bu layihənin detalları haqqında danışıb.

İsveçin nüvə proqramı və bombardmançı layihəsi

İsveç 200 ildən çox neytral mövqedə qalsa da, hər zaman güclü silahlanmaya malik olub. 1950-ci illərdə Soyuq müharibənin daha da gərginləşməsi fonunda ölkə nüvə dövlətləri klubuna qoşulmaq üçün ciddi addımlar atmağa başlayıb.

İsveçin nüvə proqramı 1940-cı illərin sonlarında başladılıb və tezliklə əsas suallardan biri bu silahların necə çatdırılacağı olub. 1952-ci ildə İsveç öz strateji bombardmançısını hazırlamaq üçün işlərə başlayıb.

SSRİ-nin İsveçin yaxınlığında yerləşməsi səbəbindən, ölkə uzaq məsafələrə uçuş həyata keçirə bilən təyyarələrə ehtiyac duymurdu. Məqsəd Baltik dənizinin qarşı sahilində yerləşən Sovet ərazilərinə zərbə endirmək idi. Bundan əlavə, İsveçin hərbi doktrinasına görə, nüvə bombardmançısı praktiki olaraq istənilən aerodromdan havaya qalxmağa qadir olmalı idi.

"Saab A-36 Vargen": Nəzərdə tutulan "nüvə qartalı"

Beləliklə, "1300 layihəsi" adlanan, daha sonra "Saab A-36 Vargen" ("Canavar") kimi tanınan nüvə bombardmançısı konsepti ortaya çıxıb. Təyyarə 600-800 kq ağırlığında sərbəst düşən nüvə bombasını hədəfə çatdırmaq üçün nəzərdə tutulmuşdu.

A-36 nə Sovet, nə də Amerika bombardmançılarına bənzəyirdi. O, tək pilot üçün nəzərdə tutulmuşdu və üçbucaq formalı qanadlara malik idi. Təyyarənin yanacaq ehtiyatı cəmi 410 km uçuş üçün kifayət edirdi, lakin bu məsafə SSRİ ərazisini vurmaq üçün yetərli idi.

Bunun əvəzinə A-36 inanılmaz dərəcədə yüksək sürətə malik idi:

* Maksimum sürət: 2,1 Max (təxminən 2600 km/saat)

* Maksimum uçuş hündürlüyü: təxminən 18 km

Bu xüsusiyyətlər o dövrün hava hücumundan müdafiə sistemləri üçün əlçatmaz olmasını təmin edirdi.

Layihənin dayandırılması və İsveçin nüvə proqramının sonu

A-36 layihəsi uğurla davam edib. Lakin 1957-ci ildə İsveç hökuməti mühüm bir qərar verib:

Cəmi 7 milyon əhalisi olan İsveç eyni anda A-36 bombardmançısının inkişafı, nüvə silahı istehsalı və adi silah istehsalını maliyyələşdirə bilməyəcəyini başa düşüb.

* İlk olaraq, A-36 layihəsi dayandırılıb.

* 1960-cı illərdə isə İsveç nüvə proqramını tamamilə ləğv edib.

Bunun əsas səbəblərindən biri SSRİ-nin İsveçə açıq şəkildə təzyiq göstərməsi və nüvə proqramına qarşı sərt mövqe tutması idi

"Saab A-36": unudulmuş, lakin maraqlı layihə

"Saab A-36" heç vaxt reallaşdırılmasa da, onun modeli bu gün muzeylərdə sərgilənir və İsveçin Soyuq müharibə dövründə hansı riskləri nəzərdən keçirdiyini göstərən bir nümunə olaraq qalır.

Bu layihə İsveçin müstəqil hərbi strategiya yürütmək üçün necə iddialı planlar hazırladığını və öz təhlükəsizliyini təmin etmək üçün nüvə silahı əldə etməyə nə qədər yaxın olduğunu açıq şəkildə nümayiş etdirir.

Aydın