Icma.az
close
up
RU
Uşağınızda bu əlamətlər varsa... Psixoloqun tövsiyələri

Uşağınızda bu əlamətlər varsa... Psixoloqun tövsiyələri

Icma.az, Saglamolun portalına istinadən məlumatı açıqlayır.

Mutizm latınca "mutis"- "lal" sözündən götürülüb və ağır psixoloji pozuntudur.

Selektiv mutizm zamanı xəstə bəzi sosial toplumlarda, məsələn, məktəbdə və ya qonaqlıqda danışmaqdan imtina edir, daha düzgün ifadə etsək, danışa bilmir. Ailədə və dostlarının əhatəsində isə rahat ünsiyyətə girir. Həmin patologiyaya daha çox uşaq yaşlarında rast gəlinir və onların danışıq aparatında heç bir qüsur olmur. Vacib olan odur ki, xəstə sadəcə danışmaqdan imtina etmir, əksinə danışmaq istəsə də, bunu bacarmır və sözlərin qırtlaqda "donub qaldığını" hiss edir. Zaman keçdikcə mutizmli uşaqlar həmin situasiyanın yaranmasına səbəb olan halları əvvəlcədən hiss edir və ondan qaçmağa çalışır.

Uşaq psixoloqu Kamal Camalov AZƏRTAC-a verdiyi müsahibədə deyib: "Selektiv mutizm təxminən hər 150 uşaqdan birində təsadüf edilən psixoloji haldır və əksər ibtidai məktəblərdə ən azı bir mutizmli uşaq olur. Tədqiqatçıların araşdırmalarına görə, qızlar arasında etnik qrupların uşaqlarında və ya başqa ölkədən gələnlərdə mutizmə daha çox rast gəlinir.

Mutizm adətən erkən uşaqlıqdan inkişaf etsə də, onun ilk əlamətləri uşağın ailədənkənar ünsiyyətləri yarananda, daha çox uşaq bağçasına və ya məktəbə getdiyi dövrdə üzə çıxır. Adətən uşaq bir neçə ayda vəziyyətdən çıxır, lakin korreksiya olunmayanda yetkin yaşlarda da davam edir.

Selektiv mutizmli uşaqların müxtəlif qorxuları və sosial sıxıntıları olur. Onlar həmsöhbətinin gözlərinə baxmaqda çətinlik çəkir, ətrafdakıların nəzərində əsəbi, hədsiz utancaq və qorxaq, çox ciddi, tərs və isterik, bəzən də tormozlanmış təəssüratı yaradır.

Mutizmli uşaqlar daha çox jestlərlə ünsiyyət saxlayır, hər hansı suala cavab verərkən başını və ya çiyinlərini tərpədir, bəzən bir-iki qırıq kəlmə ilə reaksiya verir, səsini dəyişdirərək və ya pıçıltı ilə danışır. Psixoloqlar bəzi xəstələrin ictimai ayaqyolundan istifadə etməkdən qorxmasını sidik ifrazı zamanı yaranan səsin başqaları tərəfindən eşidilməsindən çəkinmələri ilə izah edirlər".

Selektiv mutizmin səbəbləri barədə psixoloq deyib: "Onu heç də həmişə aydınlaşdırmaq olmur, lakin narahatlıq və həyəcan halı çox vaxt irsən ailə üzvlərindən keçir. Bəzi uşaqlarda inteqrasiyanın sensor disfunksiyası adlanan hal aşkar olunur və onlar güclü küy və gurultu kimi bəzi səsləri qəbul etməkdə çətinlik çəkirlər. Elə həmin səbəbdən də onlar səs-küylü yerdə gərginlik keçirir və danışa bilmirlər. Uşaqlara qarşı sərt davranış və psixoloji travmaların mutizmin yaranmasında birbaşa rolu sübut olunmayıb, lakin bəzi uşaqlarda xəstəlik məhz həmin hallardan sonra meydana çıxır. Mutizm haqqında ən geniş yayılan yanlışlıq uşaqlarda danışıq istəyinin olmamasını autizmlə əlaqələndirilməsidir. Mutizm və autizm tamamilə müxtəlif təbiətli xəstəliklərdir, lakin eyni uşaqda həmin psixi patologiyaların hər ikisinə rast gəlinməsi də mümkündür".

Onun dediyinə görə, selektiv mutizmin müalicə olunmaması özünəinam hissinin aşağı olmasına, sosial həyatda sıxıntıların yaranmasına və xəstənin yeniyetməlik və yetkin vaxtında da həmin halların davam etməsinə səbəb olur. Xəstəlik nə qədər erkən yaşda aşkar olunsa, onun müalicəsi o qədər asan gedir və uşaq psixikasında olan "dağınıqlıq" qısa zamanda aradan qalxır. Mutizm ailə, məktəb və həkimlərin birgə səyi nəticəsində uğurla müalicə oluna bilər.

Psixoloq daha sonra deyib: "Mutizmə diaqnoz qoymaq üçün bir neçə kriteriyə diqqət yetirmək lazımdır. Uşaq konkret situasiyalar zamanı, məsələn, dərsdə və cəmiyyət içində və özünü rahat hiss etdiyi şəraitdə - evdə, boş sinifdə sərbəst danışırsa, danışa bilməsi cəmiyyət içində özünü aparmasına mənfi təsir edirsə, danışa bilməməsi iki aydan artıq davam edirsə, nitqin pozulması başqa hərəki, psixi və koqnitiv patologiya ilə izah olunmursa, selektiv mutizm diaqnozu qoyulur.

Müalicə xəstəlik üzərində dayanmaqla deyil, uşağın cəmiyyətlə ünsiyyət zamanı hiss etdiyi həyəcanı aradan qaldırmaqla aparılmalıdır. Müalicənin gedişində bir neçə nüans diqqətdə saxlanılmalıdır. İlk növbədə uşağın vəziyyətinə görə qayğılı və həyəcanlı olduğunu ona hiss etdirməmək, özünü hazır hiss edəndə danışacağına inandırmaq, hər xırda sevincdən zövq almağı ona öyrətmək, bütün səylərinə görə tərifləmək və ya qrup oyunlarına qoşulmağa təhrik etmək, əvvəlcə danışıb sonra susanda təəccüblənməmək lazımdır.

Müalicədə ən səmərəli koqnitiv-davranış terapiyası üsulu arzu olunan davranışın möhkəmləndirilməsinə və arzu olunmayanın kənarlaşdırılmasına yönəldilir. Bu müalicə mutizmli xəstələrə özləri, ətrafdakılar və həyat haqqında nə düşündükləri və həmin düşüncələrin onların fikir və hisslərinin təsiri üzərində dayanmağa yardım edir.

Müalicəni sürətləndirmək və həyəcanlı halı aradan qaldırmaq üçün antidepressant təsirli dərman və bitkilərdən istifadə olunur".

Saglamolun.Az


Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:130
embedMənbə:https://saglamolun.az
archiveBu xəbər 15 Noyabr 2024 15:34 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Məhkəmədə Ermənistan vətəndaşlarının cinayət xarakterli məlumatlar tədqiq olunub FOTO

17 Oktyabr 2025 20:37see248

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see218

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see203

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see202

Ramiz Mehdiyev İlham Əliyevə qarşı sui qəsd PLANLAŞDIRIB Sensasion iddia

17 Oktyabr 2025 22:34see200

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see164

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see151

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see149

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see149

Məhkəmədə həmin məlumatlar da tədqiq olundu Fotolar

17 Oktyabr 2025 20:42see142

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see139

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see136

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see130

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see128

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see128

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see127

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see127

Prezident ailəsi Vatikan bağlarında Fotolar Video

18 Oktyabr 2025 04:14see126

Dabaq xəstəliyi Qaxda da təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə saldı

18 Oktyabr 2025 01:37see126

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see122
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri