Vətəndaşı metronun zərəri yox, xidmətin keyfiyyəti maraqlandırır İqtisadçıdan Bakı metrosu ilə bağlı TƏKLİF

“Bakı Metropoliteni” QSC-nin yığılmış zərəri 3 milyard manatı keçib, illik zərər 82% artıb. Gedişhaqqının 50 qəpikdən 60 qəpiyə qalxması da zərəri azalda bilməyib.

Bu barədə metropilitenin maliyyə hesabatında qeyd edilib.

Bəs bu səbəbə görə bakı metrosunda yenidə gedişhaqqı artırıla bilərmi?

Redaktor.az-a danışan iqtisadçı Günay Hüseynova təklif edir ki, müəyyən sahələr və müəyyən dövlət qurumları, hətta dotasiya almasına baxmayaraq ili mənfəətlə deyil, zərərlə başa vuran qurumlar özəlləşdirilməyə getsin:

"Çünki məlumdur ki, dotasiyalar yerli vergilər və xüsusilə də dövlət büdcəsi hesabına ödənilir. Bu isə o deməkdir ki, ya vətəndaşların ödədiyi vergilər, ya da neftdən əldə olunan gəlirlər hesabına bu qurumlara maliyyə dəstəyi verilir. Lakin ildən-ilə dotasiyaların həcmi artsa da, eyni zamanda qiymətlər yüksəlsə də, xidməti keyfiyyət vətəndaşları qane etmir və faktiki olaraq dəyişməz qalır. Qiymət artımı zamanı vətəndaşlara differensiallaşdırmanın tətbiq edildiyi bildirilsə də, buna baxmayaraq narazılıq qalmaqdadır. Müxtəlif dövrlərdə qurumlar tərəfindən açıqlamalar verilir ki, guya onlar zərərlə işləyir".

Müsahibimizin fikrincə, siravi vətəndaş üçün qurumun mənfəətlə, yoxsa zərərlə işləməsi o qədər də maraqlı deyil:

"Vətəndaşı narahat edən əsas məsələ növbəti ildə qiymətlərin artıb-artmayacağıdır. Təlaş və panika yaradan məhz bu sualdır. Vətəndaşı maraqlandıran əsas məsələ xidməti keyfiyyətdir. Hesab edirəm ki, qurumlar mənfəət və zərər göstəricilərini açıqlamaqdan daha çox, xidməti keyfiyyətlə bağlı gördükləri işləri ictimaiyyətə təqdim etməlidirlər. Bu məqsədlə brifinqlər keçirilə, mətbuat nümayəndələri qarşısında hesabat verilə bilər. Məsələn, dövlət büdcəsindən nə qədər dotasiya ayrılıb, qiymət artımı nəticəsində nə qədər gəlir əldə olunub, həmin vəsait hansı avadanlıqlara, hansı xidmətlərə, hansı ölkədən alınmış məhsullara xərclənib. Bütün bunlar konkret rəqəmlərlə açıqlanmalıdır. Mən iqtisadçı olaraq bunu daha şəffaf və daha ədalətli hesab edirəm. Çünki vətəndaş bilməlidir ki, onun cibindən çıxan vəsait, dolayısı ilə neft gəlirləri və ya vergi ödəmələri hesabına ayrılan maliyyə hansı məqsədlərə yönəldilib və necə xərclənib".

İqtisadçı qeyd etdi ki, bəzi qurumların özəlləşdirilməyə getməsi həm sahibkarlıq subyektlərinin inkişafı, həm rəqabət mühitinin formalaşması, həm də qeyri-neft sektorunun inkişafı baxımından əhəmiyyətlidir.

"Dövlətin prioriteti artıq qeyri-neft sektorudur və biz bəzi sahələri neft gəlirlərindən asılılıqdan tamamilə ayırmalıyıq. Neftdən əldə olunan gəlirlərin isə başqa investisiya layihələrinə yönəldilməsi və gəlir gətirən mexanizmlərlə dövlət büdcəsinə qaytarılması daha məqsədəuyğundur. Çünki bu gün müəyyən qurumların inkişafı və təkmilləşdirilməsi üçün vəsait ayrılmasına baxmayaraq, onlar ili yenə də zərərlə başa vurur və bu zərərin həcmi ilbəil artır. Bundan əlavə, digər bir problem qurumların tək vahid şəkildə idarə olunması ilə bağlıdır. Özəlləşdirmə olarsa, məsələn, Bakı metrosu bir şirkət, Sumqayıt qatarı başqa şirkət, şəhərlərarası və elektrik qatarları isə ayrı-ayrı şirkətlər tərəfindən idarə oluna bilər. Bu isə rəqabət mühitinin yaranmasına səbəb olar. Təbii ki, bütün bunlar dövlət nəzarəti altında həyata keçirilməlidir. Belə olan halda həm rəqabət mühiti formalaşar, həm şəffaflıq və ədalət artar, həm də dotasiya şəklində ayrılan vəsait başqa sahələrə yönəldilərək əlavə gəlir mənbələri yaradıla bilər", - deyə Günay Hüseynova yekunlaşdırdı.

Xədicə BAXIŞLI