Vətəndaşlara Çindən avtomobil gətirmək qadağası

Elməddin Muradlı: “Tövsiyə edirəm ki, rəsmi dilerdən maşın alsınlar”

“Məlum olub ki, ötən il Azərbaycana idxal olunan avtomobillərin 45%-i paralel idxaldır, yəni "boz bazardan" gətirilir. “Boz bazar” isə el arasında qeyri-rəsmi gətirilən avtomobillər deməkdir. Yəni vətəndaş rəsmi servis mərkəzindən yox, özü birbaşa daha ucuz qiymətə Çinin istehsalçı şirkətindən maşını alıb, öz adına idxal edir".

Bunu tanınmış texnobloger Fərid Pərdəşünas  sosial hesabında yazıb. Onun sözlərinə görə, bu rəqəm Azərbaycanda bəzi dilerləri narahat edib. Verilən məlumatlara görə, onlar dövlətə, Sahibkarlar Konfederasiyasına müraciətlər edirlər ki, vətəndaşın belə alışlarına məhdudiyyətlər gəlsin. Bloger vurğulayıb ki, hətta bununla bağlı Sahibkarlar Konfederasiyası məhdudiyyətləri əks etdirən təklif hazırlayır.

 F.Pərdəşünas bunu olduqca absurd yanaşma hesab edir: “Birincisi, onu deyim ki, mən özüm Çin avtomobilimi (Tesla yox, Geely) servisdən almışam. YouTube kanalıma baxsanız, rəsmi servislərlə əməkdaşlıq etdiyimi görərsiniz. Onlardan pul qazanmışam. İzləyiciyə verdiyim məsləhətlər də həmişə servisin imkanları ilə bağlı olub ki, servisdən alsanız, zəmanət, xidmət, ehtiyat hissə zəmanəti əldə etmiş olursunuz. Amma bu o demək deyil ki, vətəndaşın seçim imkanı məhdudiyyətlərlə tənzimlənsin. Azərbaycanlı sahibkar hansısa avtomobil istehsal edir ki, onun hüququ da qorunsun? Avtomobili qoyaq kənara, bəlkə biri təkər istehsal edir? Bu, sahibkarı yox, alverçini qorumaq məntiqi olardı. Və ya Azərbaycandakı dilerlər ölkə iqtisadiyyatına nə qədər fayda verir? Nə qədər kütləvi iş yeri və salonu var ki, dövlət onları qorusun? Vətəndaş da gətirəndə vergisini və rüsumunu ödəyir, dövlətə xeyir verir. Bəlkə sahibkar bundan artığını edir?”

O hesab edir ki, sahibkarlar belə direktiv qərarları yox, maarifləndirməni seçməlidirlər: “Rəsmi satıcılar daha üstün imkanlar təqdim edib, alıcını cəlb etməlidir: servis, xidmət, ehtiyat hissə, bazara uyğun xüsusi imkanlar, dil dəstəyi və s. Onsuz da bunu verəndə, mənim kimi servis tərəfdarı olanlar gedib oradan alacaq”.

Fərid Pərdəşünas hesab edir ki, bunu istəməyənləri məcbur etmək doğru deyil. Onun sözlərinə görə, dilerlərdən pul alıb, sifarişlə belə təbliğat, reklam aparan blogerlər, influencerlər doğru mesaj vermir: “Mən də bu işi görürəm, amma qətiyyən alıcını qadağa altına salmaq olmaz. Əgər dövlət bir qadağa qoyacaqsa, bu, həm sahibkar, həm də adi vətəndaş üçün eyni olmalıdır. Məsələn, ABŞ deyir ki, mən Çin brendlərinə 100% rüsum tətbiq edirəm. Daha bunu sahibkara və vətəndaşa ayırmır”.

Bloqçu bildirir ki, hazırda dövlətin strateji baxışı məhz avtomobil parkını yeniləməkdir. O xatırladır ki, hibrid və elektrik avtomobillərinə olan güzəştlər, xarici bazara əlçatanlıq ucuz avtomobil almağa imkan yaradıb: “İnsanlar 20-30 min manata təzə maşın alırlar və dövlətin bu strategiyası əladır. Düşünürəm ki, dövlət elə bu cür də davam etməlidir. Sahibkarlar isə azad rəqabətə uyğunlaşmalıdır, direktiv qərarlardan mədət ummamalıdırlar”.

Nəqliyyat eksperti Elməddin Muradlı bildirib ki, “boz bazar”la bağlı araşdırmalar aparılır. Onun sözlərinə görə, bu məsələdə müxtəlif dövlət qurumları ilə əməkdaşlıq edilir: “Rəsmi dilerlər bu problemdən çox ciddi şəkildə əziyyət çəkirlər. Nəzərə alaq ki, paralel idxal dövlətə və rəsmi dilerlərə çox böyük ziyan vurur. Onlar rəsmi gətirilən avtomobilləri sata bilmirlər. Əslində alıcıların da heç xeyrinə deyil. Bəzən alıcılar fikirləşirlər ki, ucuz qiymətə maşın alıb qabağa düşdülər, əslində sonradan ortaya çıxan problemlər onu göstərir ki, yanılıblar. İnsanlar eyni modelin Çin versiyasını daha ucuz qiymətə alırlar. Burada qiymət fərqi 5-10 min arasındadır. Məsələn, "Toyota"nın avtomobili rəsmi şəkildə gətiriləndə ona ən azı  5-6 il rəsmi zəmanət verilir, ödənişlər etməklə bu zəmanəti 10 ilə kimi artırmaq olar.  Bununla da avtomobili rəsmi dilerdən alan şəxs üçün risk azalır. Eyni zamanda həmin maşını satan zaman da rahat olur ki, zəmanəti var və s. Bu avtomobillər istehsal olunarkən ölkələrin xarakterinə uyğunlaşdırılır, müxtəlif səviyyələrdə müzakirələr gedir. Mütəxəssislər Azərbaycanın iqlim, yol şəraitini, yanacağının keyfiyyətini araşdırırlar və ondan sonra qərar qəbul olunur ki, ölkəmiz üçün göndəriləcək avtomobillər təxminən bu parametrdə olsun. Yəni istehsalı Azərbaycana uyğunlaşdırırlar. Paralel idxalda isə rəsmi servis heç bir zəmanət vermir, yanaşma fərqli olur. Elə ölkə var ki, vətəndaşına şərt qoyur ki, il ərzində şəxsi istifadə üçün yalnız bir maşın gətirə bilərsən. Və yaxud da ölkəyə paralel idxalla avtomobil gətirirsənsə, rəsmi dilerlə razılaşmalısan. Əks təqdirdə,  vətəndaş hansısa problem yarananda ehtiyat hissə tapa bilmirəm deyib çətinlik çəkəcək. Rəsmi diler isə ehtiyat hissələrinin orjinalını ölkəyə gətirir, servis xidməti göstərir. Paralel idxalla gətirən adam isə pulu alır, maşını təhvil verir və deyir ki, heç bir problemə görə məsuliyyət daşımır. Bu yaxınlarda araşdırma apardım, “Toyota”nın hansısa modelində kiçik nöqsan var idi. Ölkə üzrə həmin avtomobillərdən tapıb gətirdi ki, mühərriki dəyişməlidir. Burada alıcının heç bir xərci çıxmadı. Həmin maşınların Çin versiyalarından nə qədəri ölkəyə gəlib. Görün, onlarla bağlı hansısa yenilənmə edildimi? Doğrudur, rəsmi idxalçı gətirəndə qiymət bir az çox olur. Çünki o servis xidməti göstərir, zəmanət verir, onun dövlətə ödədiyi pulların da həcmi çox olur.  “Toyota”nın Çin versiyası olan maşınının qəza videosuna baxmışam. Orada avtomobil qəza zamanı kağız kimi ovuldu.  Çin versiyası daha komfortlu görünür, lakin qəza anında qutu kimi əzilir. Ona görə də vətəndaşlara tövsiyə edirəm ki, rəsmi dilerdən maşın alsınlar".

(musavat)