Xaricdə təhsil alanların diplomları niyə tanınmır? Ekspert səbəbləri açıqladı

Məlum olduğu kimi, sentyabr ayında ölkəmizdə xaricdə alınmış ali təhsil diplomlarının tanınması sahəsində 751 müraciət qeydə alınıb. Onlardan 643 nəfərin diplomu tanınaraq müvafiq şəhadətnamələr təqdim edilib, 108 nəfərin müraciəti isə mənfi qərarla yekunlaşıb. Statistik göstəricilər göstərir ki, ən çox müraciətlər Türkiyə, Rusiya və Ukrayna universitetlərinə aid diplomlar üzrə olub.

Maraqlıdır, xaricdə təhsil almış bəzi şəxslərin diplomları niyə tanınmır və bu nə ilə bağlıdır?

Təhsil eksperti Elşən Qafarov Ölkə.az-a açıqlamasında bildirib ki, ölkəmizdə xaricdə verilən təhsillə bağlı, ölkə Prezidentinin 2023-cü ildə xaricdə əldə olunmuş kvalifikasiyaların tanınması qaydaları təşkil olunub.

Onun sözlərinə görə, beynəlxalq təcrübədə bu, 1968-ci ildə qəbul edilmiş Lissabon Konvensiyasına uyğun olaraq aparılır:

"Yəni xarici ölkədə alınmış təhsilin bu və ya başqa ölkədə tanınması məhz Lissabon Konvensiyasına uyğun həyata keçirilir. Uzun illər bizdə nostrifikasiya formasında tətbiq olunurdu. 2001-ci ildə nostrifikasiya qaydaları Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq olunmuşdu və bu, Lissabon Konvensiyasına uyğun gəlmirdi. Məhz bu uyğunsuzluğu aradan qaldırmaq üçün 2023-cü ildə ölkə Prezidentinin sərəncamı ilə, dediyimiz kimi, xaricdə verilmiş ali təhsilə aid kvalifikasiyaların tanınması qaydaları təsdiq olundu.

Reallıq ondan ibarətdir ki, hazırkı vəziyyətdə bizdə bu diplomların tanınması digər bir sıra ölkələrə nisbətən daha yumşaqdır, daha əlçatandır. Müəyyən qaydalar mövcuddur və həmin qaydalar yoxlanılır: məsələn, şəxsin təhsil aldığı müddətdə xaricdə olması, universitetin yerləşdiyi şəhərdə olması, sərhədi keçməsi və s. Əgər bu qaydalara uyğun olaraq həqiqətən təhsil alınıbsa, onun tanınması ilə bağlı problem yoxdur.

Amma çox təəssüf ki, bizdə hələ də 20–30 il əvvəlki düşüncə tərzi mövcuddur. Bir çoxları hesab edir ki, xaricdə hər hansı bir universitetə adını yazdırıb diplom alsalar, gələcəkdə burda işləmək və diplomun tanınması avtomatik olacaq. Əsas odur ki, mənim diplomum var. Əslində, təhsilin alınıb-alınmaması yoxlanılır".

Ekspert qeyd edib ki, xüsusilə Gürcüstan və Ukrayna universitetləri ilə bağlı bu problemlər daha çox müşahidə olunur:

"Bəzi hallarda isə Rusiya universitetlərində də belə hallar olur. Təhsil almadığı halda diplomu varsa, araşdırılır və müəyyən olunur ki, diplom hansı yollarla əldə olunub. Təbii ki, belə diplom tanınmayacaq.

Əgər şəxs, hər hansı bir şəxs, dediyiniz o 108 nəfər, onların diplomu tanınmayıbsa, onlar çox rahatlıqla məhkəməyə müraciət edə bilərlər və məhkəmə yolu ilə hüquqlarını bərpa edə bilərlər. Düşünürəm ki, ən real yolu budur. Amma əgər diplom tanınmırsa, burada birinci növbədə diplomun sahibinin problemi mövcuddur və əvvəlki inzibati maneələr, bürokratik çətinliklər, qanunvericiliyə olan boşluqlar artıq tamamilə aradan qaldırılıb. Təhsil sistemində problemlərimiz çoxdur, amma bu sahədə, yəni diplomların və kvalifikasiyaların tanınması prosesində müəyyən mənada şəffaflıq təmin edilib və bu baxımdan haqqı demək lazımdır. Bu sahədə olan çətinliklər aradan qaldırılıb. Fikrimcə, kimlər ki, razı deyilsə, onlar diplomlarının tanınması ilə bağlı məhkəməyə müraciət edərək məhkəmə yolu ilə tanınmasını təmin edə bilərlər".

Həmidə İbrahimova