Yaşlılıqdakı xəstəlik: Əlamətləri, səbəbləri və riskin azaldılması yolları Vacib TÖVSİYƏLƏR

Beyin hüceyrələrinin məhvinə, eyni zamanda, düşüncə, yaddaş və davranış funksiyalarının azalmasına səbəb olan Alzheimer xəstəliyi əsas etibarilə 60-65 yaşdan sonra inkişaf edən və idrak qabiliyyətinin tamamilə itirilməsinə səbəb olan ağıl zəifliyinin proqressivləşən formasıdır.

1906-cı ildən elmə məlum olan bu xəstəlik alman psixiatrı Alois Alzheimerin (1864-1915) soyadından götürülüb.
Bəzi mütəxəssislərin fikrincə, Alzheimer genetik faktorlardan qaynaqlanır.

Geniş yayılmış bu xəstəlik haqqında dünya ölkələrində hər 3 nəfərdən ikisi ya az məlumata sahibdir, ya da heç bir məlumatı yoxdur.

Həkim-nevroloq, EEG mütəxəssisi Nərmin Abdulayeva Gununsesi.info-ya açıqlamasında deyib ki, Alzheimer xəstəliyi sosial və iş həyatına önəmli dərəcədə təsir edən, koqnitiv və davranış pozulmaları ilə xarakterizə olunan neyrodegenerativ xəstəlikdir.

“Uzun bir klinik öncəsi dönəmə, ilərləyici müalicəsi olmayan bir xəstəlikdir. Alzheimer xəstəliyində beynin dərinliklərində hadisələri kodlamaya köməkçi olan hipokampda və beyin korteksində düşünmə və qərar verməyə kömək olan digər nahiyələrdə plaklar formalaşır. Xəstəlik adətən 65 yaşdan yuxarı şəxslərdə müşahidə olunsa da, ona erkən yaşlarda da rast gəlmək mümkündür. Xəstəlik kişilərlə müqayisədə qadınlarda daha çox rast gəlinir. Aparılan tədqiqatlar göstərir ki, 85 yaşdan yuxarı insanların təxminən 50 faizi bu xəstəlikdən əziyyət çəkir”, – deyə mütəxəssis bildirib.

N. Abdullayeva əlavə edib ki, Alzheimer xəstəliyinin səbəbi tam bilinməsə də, tədqiqatlar göstərir ki, genetik faktorlar, yaşlanma, həyat tərzi və ətraf mühitin təsirləri bu xəstəliyin inkişafında rol oynayır: “Ən çox görülən erkən simptom son hadisələri xatırlamaqda çətinlik çəkməkdir. Nitq problemləri, əhval dəyişikliyi, motivasiyanın itirilməsi, özünə etinasızlıq və davranış problemləri xəstəliyin əsas əlamətləri hesab edilir. Xəstənin vəziyyəti ağırlaşdıqca çox vaxt ailədən və cəmiyyətdən uzaqlaşsalar da, onlar evdə tək gəzə bilməzlər və evdən kənarda itə bilərlər.

Xəstəliyin diaqnozu koqnitiv və nevroloji qiymətləndirmələrlə başlayır. Xəstənin anamnezi və simptomları diqqətlə araşdırılır, həmçinin koqnitiv testlərdən istifadə edilir. Xüsusilə, MMSE (mini-psixi dövlət imtahanı) və MoCa (monreal koqnitiv qiymətləndirmə) testləri koqnitiv çatışmazlıqları aşkar etmək üçün tez-tez istifadə edilir.

Bundan əlavə, KT (kompüter tomoqrafiya), MRT (maqnetik rezonans tomoqrafiya) görüntüləmə üsulları beyin toxumasındakı dəyişiklikləri aşkar etməyə kömək edir”.

Həkim vurğulayıb ki, Alzheimer xəstəliyinin kəsin bir müalicəsi olmasa da, dərman və simptomatik müalicə xəstəlik zamanı meydana çıxan simptomların azalmasına kömək edir.

“Bu xəstəliyin müalicəsində istifadə olunan dərmanlar arasında memantin, donezepil, rivastigmin preparatları yer alır. Müalicə planı hər xəstənin fərdi ehtiyaclarına uyğun müəyyən edilir.

Alzheimer xəstəliyinin riskini azaltmaq, xəstəlikdən qorunmaq və ya heç tutulmamaq mümkün olmasa da, riski ola bildiyi qədər minimum endirmək üçün həyat tərzimizdə bəzi dəyişikliklər etmək mümkündür.

Lakin fiziki aktivlik, sağlam qidalanma, zehni fəaliyyət, sosial aktivlik, ürək sağlamlığını qorumaq, siqaret və alkol istifadəsindən uzaq, düzənli yuxu rejimi və stressdən uzaq olmaqla bu xəstəliyin riskini azaltmaq mümkün olar”, – deyə o, fikirlərini yekunlaşdırıb.

Şəbnəm Rəhimova

Gununsesi.info