Icma.az
close
up
RU
Yupiterin yaranma sirri aşkar edilib

Yupiterin yaranma sirri aşkar edilib

Yeniazerbaycan portalından əldə olunan məlumata əsasən, Icma.az xəbər verir.

Yaponiyanın Naqoya Universiteti və İtaliyanın Milli Astrofizika İnstitutunun fizikləri ilk dəfə göstəriblər ki, Yupiterin formalaşması xondrulların (meteoritlərdə tapılan ərimiş maddədən ibarət kiçik sferik hissəciklər) yaranmasına səbəb olub.

AZƏRTAC xəbər verir ki, tədqiqat “Scientific Reports” jurnalında dərc olunub.

Xondrullar diametri 0,1–2 millimetr olan kiçik dairəvi damcılardır və 4,5 milyard ildən çox əvvəl yaranıblar. Onlar asteroid və kometlərin daxilində “sızdırılmaz” şəkildə saxlanılır, Yerə isə yalnız meteoritlər vasitəsilə çatırlar. Alimlər onları onilliklər boyu araşdırsalar da, yaranma mexanizmi hələ də sirr olaraq qalırdı.

“Kiçik planetlər yüksək sürətlə toqquşanda, onların daşlarında olan su ani olaraq buxara çevrilirdi. Buxar genişlənərək mini partlayış effekti yaradır və ərimiş daş materiallarını mikroskopik damcılara parçalayırdı. Elə bu damcılar da xondrullar kimi qalır və bu gün tapdığımız meteoritlərdə mövcuddur”, - deyə Naqoya Universitetinin professoru Siniti Sirono bildirib.

Nəzəriyyənin yoxlanması üçün tədqiqatçılar Yupiterin böyüməsini modelləşdiriblər və onun cazibə qüvvəsinin su ilə zəngin cisimlərin toqquşmasını necə sürətləndirdiyini izləyiblər. Məlum olub ki, proses meteoritlərdə müşahidə olunan xondrulların xüsusiyyətlərini ideal şəkildə təkrarlayır. Həmçinin nəticələr göstərir ki, xondrulların formalaşmasının pik dövrü Yupiterin nəhəng ölçülərə çatdığı vaxt, yəni Günəş sisteminin yaranmasından təxminən 1,8 milyon il sonra baş verib.

Xondrullar müəyyən mənada planetlərin formalaşma mərhələlərini göstərən “zaman möhürü” kimi qəbul edilə bilər. Alimlər qeyd edirlər ki, tapılan xondrullar arasında yaş fərqliliyi göstərir ki, oxşar proses yalnız Yupiterin deyil, digər nəhəng planetlərin (Saturn) formalaşması zamanı da baş verib.

Alimlərin sözlərinə görə, bu iş planetlərin yaranma tarixini təyin etməyin yeni yolunu təqdim edir və Günəş sisteminin necə inkişaf etdiyini anlamağa kömək edir. Ehtimal olunur ki, oxşar proseslər digər ulduzlar ətrafında da baş verir və bu, ekzoplanet sistemlərinin formalaşmasının “tarixinə pəncərə açır”.

Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:80
embedMənbə:https://yeniazerbaycan.com
archiveBu xəbər 30 Avqust 2025 14:57 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see169

Erkən ölüm riskini artıran əsas amillər BƏLLİ OLDU TERAPEVT AÇIQLADI

16 Oktyabr 2025 16:17see152

Məhkəmədə Ermənistan vətəndaşlarının cinayət xarakterli məlumatlar tədqiq olunub FOTO

17 Oktyabr 2025 20:37see149

“Ağır çantalar uşaqlarda onurğa əyriliyinə gətirib çıxarır” EKSPERT DANIŞDI

17 Oktyabr 2025 11:50see139

Kreml Tramp Putin danışıqlarını dəyərləndirib

16 Oktyabr 2025 23:31see137

Tramp Putinə təzyiqləri artırmağa hazırdır Britaniyalı ekspert

16 Oktyabr 2025 18:31see135

Bakıda bal yarmarkası fəaliyyətə başlayır

17 Oktyabr 2025 13:46see134

Yanacaqdoldurma məntəqələri benzini qatqılarla kəsməyə başlayıb...

16 Oktyabr 2025 18:26see133

“Trampla 2 saatlıq danışıq zamanı Putin Moskvanın sülhün əldə edilməsində maraqlı olduğunu vurğulayıb” Uşakov

16 Oktyabr 2025 23:19see131

Tramp: Hazırda Rusiyaya qarşı yeni sanksiyaların tətbiqi üçün ən münasib vaxt deyil

17 Oktyabr 2025 03:21see129

Finlandiyalı aktyor İsa Məsih obrazını canlandıracaq...

16 Oktyabr 2025 22:45see127

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see127

Tramp: ABŞ Tomahawk raketlərinin ehtiyatlarını tükədə bilməz

17 Oktyabr 2025 01:09see126

Orban Putin Tramp görüşü barədə: Biz hazırıq!

17 Oktyabr 2025 04:35see126

Məhkəmədə həmin məlumatlar da tədqiq olundu Fotolar

17 Oktyabr 2025 20:42see123

Səhiyyə Nazirliyində İsrailin ölkəmizdəki səfiri ilə görüş keçirildi FOTO

16 Oktyabr 2025 16:50see122

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see120

Rusiya 4 bölgə üzərində 23 Ukrayna PUA sını vurub

17 Oktyabr 2025 04:22see119

DNT testi bütün həyatını dəyişdi: Uşağının əsl atası məlum oldu

17 Oktyabr 2025 14:24see119

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see118
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri