800 illik əfsanəni bir sözün düzəldilməsi tamamilə dəyişdi

Uzun illər boyunca canavarlarla dolu epik əsər kimi qəbul edilən "Veyd haqqında mahnı"nın əslində tamamilə fərqli məzmun daşıdığı məlum olub. 

News24.az Qaynarinfo-ya istinadən xəbər verir ki, Kembric Universitetinin alimləri 130 illik ədəbi sirri açaraq bu orta əsr əsərinin yanlış anlaşıldığını sübut ediblər.

Əvvəllər bu mətn qeyri-adi məxluqların və nəhənglərin yer aldığı epik bir dastan kimi dəyərləndirilirdi. Lakin yeni araşdırmalar göstərir ki, əsər əslində cəngavərlər, döyüşlər və saray intriqaları haqqında yazılmış bir romandır.

Bu dönüş nöqtəsinə, 800 il yaşı olan orta əsr moizəsindəki bir neçə sətrin düzgün oxunması ilə nail olunub. Alimlər əvvəllər "elflər" kimi oxunan bir sözün əslində "canavarlar" olduğunu müəyyən ediblər. Bu da əsərin məğzini tamamilə dəyişdirib.

Kembric Universitetindən Seb Falk bu dəyişiklik barədə belə deyib: "Elf" sözünün "canavar" kimi düzəldilməsi inanılmaz əhəmiyyət daşıyır. Bu, əfsanəni nəhənglər və məxluqlardan cəngavərlər və döyüşlər aləminə daşıyır".

"Veyd haqqında mahnı" orta əsrlərdə son dərəcə məşhur olan bir əsər olub. XIV əsrdə bu qədər tanınmış idi ki, onu "Canterberi hekayələri" də daxil olmaqla bir neçə əsərində Ceffri Çoser də xatırlayıb. Lakin Çoserin Veyd haqqında dedikləri uzun müddət alimlər üçün anlaşılmaz qalmışdı.

Araşdırmanın müəllifi Ceyms Veyd bu barədə deyib: "Uzun müddət idi ki, Çoserin Veydi saray intriqaları kontekstində niyə xatırladığı başa düşülmürdü. Bu yeni tapıntı həmin sirri aydınlaşdırır".

Əsərin orijinal mənbələrinin böyük hissəsi zamanla itmiş, mövcud fraqment əsasında tam hekayəni bərpa etmək mümkün olmamışdı. Lakin yeni tapıntılar Veydi xalq əfsanəsi və ya epik mətn deyil, cəngavərlik romanı kimi anlamağın daha doğru olduğunu göstərir.

Xüsusilə, Çoserin "Tacir hekayəsi" adlı moizəsində Veydin qayığına edilən istinadın bu baxımdan böyük əhəmiyyəti olduğu vurğulanır. Alimlər qeyd edirlər ki, Çoserin oxucuları həmin istinadı məhz cəngavərlik kontekstində tanıyacaqdılar, xalq nağıllarında və ya epik mifologiyada deyil.

Tədqiqatçılar eyni zamanda, moizə mətnində üç əsas sözün səhv oxunmasının məhz yazıçı tərəfindən edilən hərf qarışıqlıqları – xüsusilə "y” və "w” hərfləri arasındakı uyğunsuzluq – səbəbindən baş verdiyini bildiriblər.

Dəyişdirilmiş mətnin tərcüməsi isə belə səslənir:

Yanlış versiya:

"Bəziləri – elfdir, bəziləri – ilandır; bəziləri – su yaxınlığında yaşayan ruhlardır. Gildəbranddan başqa insan yoxdur".

Düzgün versiya:

"Beləliklə, onlar Veydlə birlikdə belə deyə bilərlər: Bəziləri – canavardır, bəziləri – ilandır; bəziləri – dəniz ilanlarıdır, su yaxınlığında yaşayırlar. Gildəbranddan başqa insan yoxdur".