ABŞ, Rusiya və müttəfiqlərinin geosiyasi qarşıdurması: Yeni müharibə riski

Rusiya ilə Qərb arasında artan gərginliklər və strateji qarşıdurmalar, dünyada ciddi geosiyasi dəyişikliklərə yol açır. Xüsusilə, ABŞ və digər Qərb ölkələrinin Rusiyanı təkləməyə çalışması və bunun nəticəsində formalaşan yeni müttəfiqliklər dünya siyasətində yeni bir dövrün başlanğıcını işarə edir.

Bu barədə Moderator.az-a danışan politoloq Tofiq Abbasov deyib ki, ABŞ Prezidenti Co Baydenin ilk dəfə Ukraynanın Birləşmiş Şatların ATACMS uzaqmənzilli raketləri ilə Rusiyanın ərazisinə zərbələr endirməsinə  qərar verməsi  özünün xələfi olan Donald Tramp üçün problem yaradır:

“Onun yeni administrasiyası üçün artıq yeni müşküllər formalaşdırır və bilir ki, Tramp böyük miqyaslı müharibələrin əleyhinədir. Bayden administrasiyası bir yandan rəqibinə çətinliklər yaradır və digər tərəfdən də  Rusiyanı təkləməyə çalışır. Amma Rusiyanın təklənməsi bir az müşkül məsələdir. Rusiya yalnız deyil, çünki onun strateji müttəfiqləri, o cümlədən Çin, İran, Şimali Koreya və bəzi ərəb dövlətləri var. Bu müttəfiqlik, Rusiya ilə Qərb arasındakı qarşıdurmanı daha da dərinləşdirir. Əlavə olaraq, "BRICS" (Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrika) ölkələrinin dəstəyi, Rusiyanın Qərbə qarşı mübarizəsini gücləndirir. Bu ölkələr, Rusiyaya iqtisadi və siyasi dəstək verərək, Qərb blokunun qarşısında bir müttəfiqlik yaradırlar. Bu vəziyyət, beynəlxalq münasibətlərdə yeni bir dünya nizamının formalaşması ehtimalını artırır. Xüsusilə, Rusiya, Şimali Koreya ilə sıx əlaqələr qurmağa davam edir. Pyenyanın Rusiyaya canlı qüvvə, silah və sursat göndərməsi, iki ölkə arasındakı müttəfiqlik münasibətlərinin daha da möhkəmləndiyini göstərir. Bu, Rusiyanın dünya siyasətində tək olmadığını və bir çox ölkə ilə müxtəlif koalisiya və ittifaqlar qurduğunu göstərir. Eyni zamanda, bu cür müttəfiqliklər, ABŞ və Qərbin Rusiyaya qarşı təzyiqləri ilə daha da sərtləşəcək”

Politoloqun sözlərinə görə, Beynəlxalq münasibətlərdəki bu yeni qarşıdurmalar, Üçüncü Dünya Müharibəsi ehtimalını gündəmə gətirir:

 “Müasir dövrdə, 50-yə yaxın ölkə Ukraynaya yardım edir və bu ölkələr, Qərb blokunun qeyri-rəsmi müttəfiqləri olaraq, Ukrayna müharibəsində iştirak edirlər. Lakin, müharibə yalnız Ukrayna ilə məhdudlaşmır, çünki Rusiya həm də digər böyük güclərin müdaxiləsi ilə qarşı-qarşıyadır. Bu vəziyyət, Birinci Dünya Müharibəsinin başlanğıcına bənzəyir, çünki bu münaqişə də çoxlu dövlətin və müttəfiqlərin iştirak etdiyi qlobal bir müharibəyə çevrilə bilər. Hətta İkinci Dünya Müharibəsindəki kimi, iki böyük koalisiyanın - Rusiyanın liderlik etdiyi koalisiya ilə Qərbin liderlik etdiyi koalisiyanın qarşıdurması mümkündür”,

 Ekspert vurğulayır ki, Cənubi Qafqazda baş verən qarşıdurmalar, Rusiyanın təsirini zəiflətməyə yönəlib:

“Çünki Cənubi Qafqaz, Rusiyanın əsas geosiyasi maraqları arasında yer alır. Region, Rusiyanın gücünü artıran və əhəmiyyətli bir strateji keçid nöqtəsidir. Bu baxımdan, Qərb dövlətləri, Rusiya üçün mühüm olan bu regionda problemlər yaratmağa çalışır. Ermənistan, xüsusilə, Rusiya ilə münasibətlərində yeni gərginliklər yaşamağa başlayıb. Qərb, Ermənistanı öz tərəfinə çəkməyə çalışarkən, Azərbaycanın güclü mövqeyi Rusiyanın bu regiondakı təsirini qorumağa imkan verir. Bu çərçivədə, Azərbaycanın həm siyasi, həm də hərbi gücü önə çıxır”.

T.Abbasov qeyd edir ki, Rusiyanın nüvə silahı ilə bağlı verdiyi bəyanatlar, qarşıdurmaların nə qədər ciddi və təhlükəli ola biləcəyini göstərir:

“Putin, bəyan edib ki, Rusya lazım gəldikdə nüvə silahını istifadə edə bilər. Bu, Qərbin ciddi narahatlığını artırır, çünki nüvə müharibəsi, qlobal miqyasda fəlakətə səbəb ola bilər. Rusiya ilə Qərb arasında bu qarşıdurmaların nə zaman və necə yekunlaşacağı bəlli olmasa da, hazırkı vəziyyət, hər iki tərəfin də ciddi hərbi və diplomatik addımlar atmağa davam edəcəyini göstərir.Rusiya və Qərb arasında artan gərginliklər və yeni müttəfiqliklərin formalaşması, qlobal təhlükəsizlik mühiti üçün ciddi risklər yaradıb. Bu qarşıdurma, yalnız Rusiya ilə Qərb arasında deyil, həm də Cənubi Qafqazda, Asiyada və digər regionlarda böyük təsirlər göstərə bilər. Bu vəziyyətdə, dünya gücləri arasında müharibə riski artmaqdadır və bu prosesin necə inkişaf edəcəyi, geosiyasi dinamikanın necə dəyişəcəyini təyin edəcək”.

Mehin Mehmanqızı