Alimlər qan xərçənginin müalicədən necə qaçdığını açıqlayıblar

Foks Çeyz Xərçəng Mərkəzinin alimləri müəyyən ediblər ki, xroniki limfoleykozda (XLL) xərçəng hüceyrələri sümük iliyinin fibroblastlarında gizlənərək müalicədən qaça bilir.
Oxuməni.az-ın “Gazeta.ru”-ya istinadən verdiyi xəbərə görə, elmi işin nəticələri “Blood Neoplasia” jurnalında dərc olunub.
Çox vaxt XLL-nin müalicəsində Bruton tirozin kinaz (BTK) inhibitorları istifadə olunur. Xəstələrin 90% -dən çoxunda bu cür terapiya ilə şiş kütləsinin azalması müşahidə olunur, lakin yalnız 8-11% -də tam remissiya - xəstəliyin klinik əlamətlərinin yox olması müşahidə olunur. Qalanlarında residiv riski artır.
Doktor Yu Linn Vanın rəhbərlik etdiyi qrup, müalicənin effektivliyinə baxmayaraq, xərçəng hüceyrələrinin necə özlərini qoruduqlarını anlamaq üçün bu araşdırmaya başladılar. Onlar konfokal mikroskopiya və digər müasir üsullardan istifadə edərək, xroniki limfoleykozlu xəstələrin sümük iliyi nümunələrini tədqiq ediblər.
Alimlər aşkar ediblər ki, XLL hüceyrələri BTK inhibitorlarının təsirinə cavab olaraq CXCR4 reseptor zülalının ekspressiyasını artırır. Bu reseptor sümük iliyinin "çərçivəsini" təşkil edən fibroblastlardan gələn kimyəvi qradiyentə reaksiya verir.
"Bu, xərçəng hüceyrələrinin küçədən evə keçməsinə bənzəyir, burada onlar küçə quldurlarından, yəni dərmanlardan daha təhlükəsiz olurlar", - deyə doktor Van izah edir.
Diqqətlə araşdırma zamanı məlum oldu ki, xərçəng hüceyrələri fibroblastlara sızaraq orada dərmanlardan qorunaraq sağ qalırlar. “Təhlükəsiz sığınacaqlar”ın içindəki hüceyrələr çöldə qalan və terapiyaya məruz qalanlardan daha yüksək sağ qalma nisbətinə sahib idi.
Mövcud dərmanlarla CXCR4 fəaliyyətini maneə törətməklə, elm adamları XLL hüceyrələrinin fibroblastlara sızmasının qarşısını ala bildilər ki, bu da onları müalicəyə daha həssas edir.
"Əgər biz CXCR4-ü bloklaya bilsək, hüceyrələrin qaça biləcəyi "qapı" kilidlənəcək," - deyə doktor Van qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, bu mexanizmi başa düşmək tədqiqatçılara müalicəyə yeni yanaşmanın açarını verib.
Almaz Həsənli