Alimlər süni insan DNT sinin yaradılması üzərində işə başlayıblar

Kembricdə elm tarixində misli görünməmiş və olduqca mübahisəli layihəyə start verilib, bu layihədə alimlər insan DNT-sinin struktur komponentlərini onları təşkil edən ilkin kimyəvi elementlərdən sıfırdan yığmağa ümid edirlər. Bu barədə BBC Rus Xidməti məlumat yayıb.
Çox yaxın vaxtlara qədər, insan genomunun redaktə edilməsinin son nəticədə dizayner olunan körpələrin (əvvəlcədən proqramlaşdırılmış xüsusiyyətlərə malik) yaradılmasına və ya gələcəkdə bəzi arzuolunmaz - gözlənilməz və geri dönməz dəyişikliklərə gətirib çıxara biləcəyi ilə bağlı narahatlıqlar səbəbindən bu sahədə hər hansı bir araşdırma ciddi şəkildə qadağan edilirdi.
Bununla belə, indi dünyanın ən böyük tibbi xeyriyyə təşkilatı olan “British Wellcome Trust” layihəyə ilk 10 milyon funt-sterlinqi (təxminən 23,36 milyon manat-red.) ayırdı və izah etdi ki, bu işin potensial faydaları əlaqəli riskləri əhəmiyyətli dərəcədə üstələyir, çünki bu, bir sıra hazırda sağalmaz genetik xəstəliklər üçün dərmanların axtarışını əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirəcək. Layihənin aparıcı tədqiqatçılarından biri, Kembricdəki MRC Molekulyar Biologiya Laboratoriyasından Culian Seylə görə, tədqiqat biologiyada növbəti nəhəng sıçrayış olacaq və elmi yeni səviyyəyə qaldıracaq.
"Siz [genlərlə] sözün əsl mənasında hər şeyi edə bilərsiniz - heç bir məhdudiyyət yoxdur" deyə izah edir. "Biz xəstənin vəziyyətini yaşlandıqca məqsədyönlü şəkildə yaxşılaşdıracaq və nəticədə onlara daha sağlam, daha az xəstə qocalıq verəcək müalicələrdən danışırıq,"-o izah edir.
"Biz bu üsuldan qaraciyər, ürək və hətta immunitet sistemi kimi zədələnmiş toxuma və orqanları əvəz edə biləcək xəstəliyə davamlı hüceyrələr yaratmaq üçün istifadə etmək istəyirik," Seyl bildirib.
Bununla belə, işi tənqid edənlər qorxurlar ki, Kembric komandasının işi vicdansız tədqiqatçılara genetik cəhətdən mükəmməl insanlar yaratmaq üçün yol açacaq.
"Beyond GM" kampaniya qrupuna rəhbərlik edən Pet Tomas deyir ki, "elm adamlarının yaxşı niyyətləri olduğunu düşünmək çox xoşdur, lakin elm asanlıqla zərər, ziyan və müharibə üçün istifadə edilə bilər."
“BBC” bu layihənin təfərrüatlarını “İnsan Genomu” layihəsinin başa çatmasının 25-ci ildönümü münasibətilə təqdim edir. Bu layihə çərçivəsində insan DNT molekulunun ardıcıllığı tam şəkildə deşifrə olunmuşdu və layihə həmçinin böyük ölçüdə “Wellcome” Fondu tərəfindən maliyyələşdirilmişdi.

Almaz Həsənli