Alimlər zəkanı nəyin müəyyən etdiyini kəşf ediblər...

...İnsan beyni ani reaksiyalardan tutmuş ətraf mühit dəyişikliklərinə qədər kontekst və məna təhlili kimi daha yavaş, daha mənalı proseslərə qədər müxtəlif sürətlə gələn məlumatları davamlı olaraq emal edir.

SİA-nın məlumatına görə, Rutgers Universiteti Tibb Mərkəzinin alimləri beynin ağ maddə yollarının mürəkkəb şəbəkəsi vasitəsilə sürətli və yavaş siqnalları necə inteqrasiya etdiyini araşdırıblar.

Bu mexanizmlər idrak funksiyalarını və davranışı idarə etməyi dəstəkləyir.

Tədqiqatın nəticələri Nature jurnalında dərc edilib.

Beynin müxtəlif sahələri öz zaman şkalalarında - daxili neyron zaman şkalaları (INT) kimi tanınan bir xüsusiyyətdə məlumatları emal etməkdə ixtisaslaşıb.

Robert Vud Conson Tibb Məktəbinin Psixiatriya kafedrasının baş tədqiqat müəllifi Linden Parkesə görə, xarici dünya ilə qarşılıqlı əlaqə qurmaq üçün beynin müxtəlif zaman şkalalarında işlənmiş məlumatları inteqrasiya etməsi lazımdır. Buna ağ maddə əlaqələri vasitəsilə nail olur ki, bu da insan davranışı üçün çox vacib olan bölgələr arasında məlumat mübadiləsini asanlaşdırır.

Bu prosesləri anlamaq üçün tədqiqatçılar 960 iştirakçıdan multimodal neyrogörüntüləmə məlumatlarını təhlil ediblər. Onlar fərdi beyin bağlantısının ətraflı xəritələrini yaratdılar və neyron şəbəkələri vasitəsilə məlumatın yayılmasını izləmək üçün mürəkkəb sistemlərin riyazi modellərini tətbiq etdilər. Parksın qeyd etdiyi kimi, bu yanaşma fərdi beyin bölgələrindəki yerli məlumat emalı nümunələrini davranışı formalaşdıran qlobal fəaliyyət koordinasiyası ilə birbaşa əlaqələndirməyə imkan yaratdı.

Alimlər beyin qabığındakı neyron zaman şkalalarının paylanmasının beynin müxtəlif davranışlarla əlaqəli genişmiqyaslı fəaliyyət nümunələri arasında keçid etmək qabiliyyətində mühüm rol oynadığını aşkar etdilər.

Üstəlik, bu təşkilat fərdlər arasında əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir.

Parkesə görə, məhz bu fərqli sürətlərdə məlumat emalındakı fərqlər idrak qabiliyyətlərindəki fərdi fərqləri izah etməyə kömək edir.

Bundan əlavə, tədqiqat müəyyən edilmiş nümunələrin fərdi beyin bölgələrinin genetik, molekulyar və hüceyrə xüsusiyyətləri ilə əlaqəli olduğunu və onların fundamental nevrologiya üçün əhəmiyyətini artırdığını göstərdi.

Siçanlarda da oxşar nümunələr tapılıb ki, bu da bu mexanizmlərin təkamül baxımından qorunub saxlanılmasını göstərir. Nəticə etibarilə, tədqiqatçılar idrak performansının əsasən ağ maddə yollarının müxtəlif beyin bölgələrində məlumat emalının zaman nümunələrinə nə dərəcədə uyğun gəlməsindən asılı olduğu qənaətinə gəldilər.

Nazlı Almuradova