Anoreksiya nervoza nədir? Psixi sağlamlıq pozğunluqları, genetik və ətraf mühit faktorları xəstəliyə səbəb olur

Son zamanların ən maraqlı mövzularından biridir. Qidalanma, həddindən artıq yemək, narahatlıq və depressiya kimi əhəmiyyətli problemlərə səbəb ola bilən anoreksiya nervoza qadınlarda daha çox rast gəlinir. Genetik meyllilik bütün psixiatrik pozğunluqlarda olduğu kimi anoreksiya nervozada da rol oynaya bilər.

Aparıcı qidalanma pozğunluqlarından biri olan anoreksiya sürətlə arıqlamağa səbəb ola və insanın həyatını ciddi şəkildə təhdid edə bilər.

Anoreksiya nervoza olan insanlar çəki və bədən formasına nəzarət etmək üçün həyatlarında əhəmiyyətli dəyişikliklər etməyə meyllidirlər. Anoreksiyası olan insanlar tez-tez çəki artımının qarşısını almaq və ya arıqlamaq üçün yedikləri qida miqdarını ciddi şəkildə məhdudlaşdırırlar.

Kalori qəbulunu nəzarətdə saxlamaq üçün yemək yedikdən sonra qusma və ya arıqlamaq üçün işlətmə dərmanları, pəhriz həbləri, sidikqovucu dərmanlardan sui-istifadə edə bilərlər. Bundan əlavə, həddindən artıq idmanla arıqlamağa cəhd edə bilərlər. Anoreksiya nervoza olan insanlar üçün itirdikləri çəki çox vaxt qeyri-kafi olur və onlar kilo almaqdan qorxmağa davam edirlər.

Xəstəliyin yaranmasında genetik faktorlar, psixi sağlamlıq pozğunluqları və ətraf mühit faktorları rol oynayır. Hansı genlərin iştirak etdiyi hələ aydın olmasa da, genetik dəyişikliklər anoreksiyanın inkişaf ehtimalını artıra bilər.

Digər tərəfdən, sosial və mədəni təzyiqlər, travmatik hadisələr, beyin kimyəvi dəyişiklikləri, sosial medianın təsiri, peşə və ya hobbi ilə bağlı təzyiqlər kimi ətraf mühit amilləri də rol oynayır. Ümumiyyətlə, ani travma, xüsusən də psixoloji travma ilə başlayan bir travma ani travmaya səbəb ola bilər.

Başqaları ilə yeməkdən qaçınmaq, nə qədər az yediklərini gizlətmək üçün yeməklərini kiçik parçalara ayırmaq və ya çox yavaş yemək və ya boş və ya boş paltar geyinərək nə qədər arıq olduqlarını gizlətməyə çalışmaq daxil ola bilər.

Daimi pəhriz saxlamaq və kalorilərlə bağlılıq, yeməkdən qaçmaq və ya yeməmək üçün bəhanələr gətirmək, həddindən artıq məşq, tez-tez güzgüyə baxmaq və özünü "kök" kimi qələmə vermək, yeməyi gizlətmək, yeməyi doğramaq, amma yeməmək kimi davranışlar,s osial çəkilmə, əhval dəyişikliyi, narahatçılıq və əsəbilik və s. bu xəstəiyin əsas əlamətləridir.

İnsanın çəkisi az olarsa, neçə kiloqram iştahsızlıq sayılır?

Yetkinlərdə anoreksiya ideal bədən çəkisinin %85-dən az və ya (bədən kütlə indeksi) BKİ-nin 17,5 və ya daha az olması olaraq qəbul edilir. Uşaqlarda anoreksiya yaş və boyuna görə gözlənilən bədən çəkisinin 85%-dən az olması və ya böyümə zamanı kökəlməməsi, nəticədə bədən çəkisinin gözlənilən çəkinin 85%-dən az olması hesab edilir.

Anoreksiya xəstəsi niyə yemək yeyə bilmir?

Anoreksiya nervozada və ya digər məhdudlaşdırıcı yemək pozğunluqlarında qastroparez (ləng mədə) kimi tanınan tibbi vəziyyət yaranır. Həzm bədəndə qidalanmanın olmaması və enerjini udmaq üçün kifayət qədər enerji olmadığı zaman baş verir. Həzm sürəti yavaşlaya bilər və mədə normal sürətlə qidanı boşaltmağı dayandıra bilər. İnsan mədəsinin ləng olması səbəbindən yeməyi xaric edir. Nəticədə qida mədədə daha uzun müddət qalır ki, bu da yemək zamanı və ya yeməkdən sonra normaldan daha tez ürəkbulanma və toxluq hissi yarada bilər.

Qeyd edək ki, anoreksiyanın hələ də təsirli müalicəsi yoxdur. Anoreksiya nervoza müalicəsi fərdiləşdirilmişdir. Anoreksiyası olan bir çox insan yemək pozğunluğu olduğunu inkar edir və yalnız həyati təhlükəsi yarandıqda kömək istəyir.

İradə Cəlil, Bizimyol.info