Anqlikan kilsəsində NÖVBƏTİ QALMAQAL Ermənipərəst arxiyepiskopun istefasının PƏRDƏARXASI ARAŞDIRMA

Kilsə rahiblərinin azyaşlılara qarşı cinsi zorakılıq xarakterli hərəkətləri uzun illər boyu dəfələrlə gündəmə gəlib. Xüsusilə də, Katolik kilsəsində bu cür iyrənc hallara daha çox rast gəlinib. Lakin Anqlikan kilsəsi də bu məsələdə katolik həmkarlarından geri qalmır...
Daha bir qalmaqal
Bir neçə gün öncə Anqlikan Kilsəsinin rəhbəri, Kenterburi Arxiyepiskopu Castin Velbi vəzifəsindən istefa verdiyini açıqlayıb. Onun bu addımı atmasına səbəb yuxarıda qeyd etdiyimiz xoşagəlməz hallar olub. Belə ki, 2013-cü ildən etibarən Anqlikan kilsəsinə rəhbərlik edən Velbi rəhbərlik etdiyi kilsələrdə uşaqlara qarşı zorakılıq hallarının baş verdiyini etiraf edib.
Onun istefasına səbəb isə illər əvvəl Anqlikan kilsəsində fəaliyyət göstərən Con Smit adlı keşişin Böyü Britaniya, Zimbabve və Cənubi Afrika kimi ölkələrdəki xristian tətil düşərgələrində uşaqlara qarşı zorakılıq tətbiq etdiyi barədə məlumatı olduğu halda, bunu gizlətməsi olub. Üstəlik Velbi bu faktları ört-basdır etmək üçün saxta hesabatlar da dərc etdirib. İndi isə sözügedən məsələ ifşa olunandan sonra Velbi təzyiqlər qarşısında istefa vermək məcburiyyətində qalıb.
Con Smitin çirkin əməlləri
Arxiyepiskopun istefasına səbəb olan Con Smit ilk dəfə 1970-80-ci illərdə Britaniyadakı xristian düşərgələrində məktəblilərə qarşı fiziki zorakılıq əməlləri ilə gündəmə gəlib. Onun bu əməlləri 1982-ci ildə “Iwerne Trust” xeyriyyə cəmiyyətinin hesabatında əks olunub. Belə ki, Smitin həmin dövrdə İngiltərədəki nüfuzlu dövlət məktəblərinin, o cümlədən Vinçester Kollecinin şagirdlərini öz evinə gətirdiyi və orada onları öz evində qamçıladığı hesabatlarda öz əksini tapıb.

Maraqlıdır ki, törətdiyi əməllər ifşa olunsa da, nə Anqlikan kilsəsi, nə də onun çalışdığı məktəblər bununla bağlı polisə müraciət edib. “Iwerne Trust”ın hesabatı isə yalnız 2017-ci ildə mətbuat tərəfindən üzə çıxarılıb.
Smit 1982-ci ildən sonra Böyük Britaniyanı tərk edərək, Zimbabveyə, 10 il sonra isə Cənubi Afrika Respublikasına köçüb. Burada da oxşar əməllərinə davam edən Smit 1992-ci ildə yeniyetmə oğlanın ölümündə belə ittiham olunub. 2013-cü ildə bu hadisə ilə bağlı da Anqlikan kilsəsinin məlumatlı olduğu üzə çıxıb. Lakin yenə də Smit istintaqdan yayınmağı bacarıb. 
Bu, Anqlikan kilsəsindəki ilk zorakılıq halı deyil...
2007-ci ildə Anqlikan kilsəsinin keşişi Peter Halidey 1990-cı illərdə üç uşağa qarşı cinsi zorakılığa yol verdiyini etiraf edib. Araşdırmalar zamanı onun qurbanlarının sayının daha çox olması ilə bağlı şübhələr yaransa da, Halidey yalnız üç uşağa qarşı zorakılığa görə ittiham edilərək həbs olunub. Bu hadisədən sonra keşişlərlə bağlı araşdırmaların miqyası daha da genişləndi.
2008-ci ildə Bexhill-on-Sea şəhər kilsəsinin rahibi olan Colin Pritchard iki oğlan uşağını cinsi istismara məruz qoyduğuna görə məhkum edilib. Eyni ildə “The Guardian” nəşri Çiçester Yeparxiyasında azyaşlılara qarşı zorakılıq faktlarını ifşa edən məqalə yayımlayıb. Həmin məqalədə 2006-cı ildə həyatını itirmiş keşiş Roy Kottonun cinsi zorakılıq əməlləri öz əksini tapıb.
Bu cür halların kütləvi şəkildə üzə çıxması nəticəsində 2014-cü ildə Böyük Britaniya hökuməti kilsələrdə cinsi zorakılıq iddialarını araşdırmaq üçün Uşaqların Cinsi İstismarına dair Müstəqil Araşdırma Mərkəzi yaradıb. Sözügedən mərkəz tərəfindən aparılan araşdırmalar 1990-2000-ci illərdə Anqlikan Kilsəsində uşaq istismarı ilə bağlı halları üzə çıxaran hesabatlar dərc edib.
Velbi kimdir?
68 yaşlı din xadimi Castin Velbi Britaniyanın ən nüfuzlu özəl məktəbi olan Etonda təhsil alıb. Maraqlıdır ki, o dini fəaliyyətə yönəlməzdən əvvəl, 1992-ci ilə qədər neft sənayesində çalışıb. Anqlikan kilsəsində 20 ildən çox fəaliyyət göstərdikdən sonra dini mərtəbələri sürətlə yüksələn Velbi 2013-cü ildə Anqlikan kilsəsinə rəhbərlik etməyə başlayıb.
Arxiyepiskop fəaliyyəti dövründə bir sıra qalmaqallı addımları ilə gündəmə gəlib. Xüsusilə də, oktaybrın 25-də Velbinin verdiyi bəyanat xristianlar arasında rezonansla qarşılanıb. O, kilsənin yüz illərdir davam edən ənənəsinə qarşı çıxaraq, cinsi azlıqların müdafiəsinə qalxıb. Homoseksuallarla bağlı kilsə qaydalarından imtina edən Velbi “geylərin cinsi münasibətdə olması günah deyil” fikirlərini səsləndirib.
Velbi Azərbaycan üçün də yad sima deyil...
Sabiq Arxiyepiskop 2023-cü ilin oktyabrında Azərbaycana səfər edib. O, Prezident İlham Əliyev tərəfindən qəbul edilib və görüş zamanı sülhpərvər açıqlamaları ilə diqqət çəkib.
Lakin Velbi Cənubi Qafqaz mövzusunda özünü üzdə nə qədər sülhpərvər göstərməyə çalışsa da, əslində fərqli mövqeyə sahib olub. Sabiq Arxiyepiskop ermənilərin katolikosu II Qareginə yaxınlığı ilə seçilib. Bunun nəticəsidir ki, Velbi müntəzəm olaraq Ermənistana səfərlər edib, Qareginlə görüşlər keçirib.

Bununla kifayətlənməyən Velbi daim erməni kilsəsinə dəstəyini nümayiş etdirib. O, Ermənistana səfərləri zamanı Qarabağı könüllü tərk etmiş erməniləri də diqqətdən kənarda qoymayıb, onlarla maraqlanmağı heç vaxt “yaddan çıxarmayıb”. Velbi ötən il Ermənistana səfər edərkən, qondarma “soyqırımı” abidəsini də ziyarət edib.  
Anqlikan kilsəsinin yeni rəhbəri kim olacaq?
Hazırda Velbinin postuna əsas namizəd kimi Qraham Aşerin adı çəkilir. 1970-ci ildə anadan olmuş Aşer hazırda Anqlikan kilsəsinin yepiskopudur. O, həmçinin ekoloq kimi də tanınır. Aşer uzun illərdir ki, ətraf mühitin qorunması və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə göstərdiyi aktivliyi ilə seçilir.

O bir neçə gün öncə Kalidə keçirilmiş BMT-nin Biomüxtəliflik Konfransı COP16-da Anqlikan kilsəsinin nümayəndə heyətinin rəhbəri kimi iştirak edib. Məhz bu səbəblərdən dolayı hazırda Böyük Britaniya iqtidarında olan Leyboristlər partiyasının Aşerin namizədliyinə dəstək göstərməsi ehtimalı böyükdür.
Murad Əhmədov, Bizim.Media