Armudu stəkan naxışlarında ənənələri təcəssüm etdirən sənət nümunəsi

Bakı, 18 iyun, Günel Alıyeva, AZƏRTAC

Hər bir xalqın doğmalıq, ev rahatlığı və mədəni yaddaş kimi qəbul edilən rəmzləri mövcuddur. Azərbaycanda qonaqların ətirli çay ilə qarşılandığı ənənəvi armudu stəkan məhz belə simvollardan biridir.

AZƏRTAC-ın müxbiri ənənəvi armudu stəkanın gündəlik məişət əşyasından incə şüşədəki mədəni rəmzə çevrildiyi tamamilə yeni - rəngarəng milli estetik formada təqdim olunduğu ABAD emalatxanasına baş çəkib.

Armudu stəkan sadəcə çay içmək üçün nəzərdə tutulduğundan da böyük bir məna kəsb edir. O, Şərq qonaqpərvərliyinin və əlbəttə, Azərbaycanın çay süfrəsi ənənələrinin əsl rəmzinə çevrilib. Biz onun sadə və parlaq görünüşünə öyrəşmişik. Amma rəssamın bu işin qulpundan tutduğu anda hətta adi şüşə stəkan da bir sənət əsərinə çevrilir.

Söhbət əsnasında rəssam xatırlayır: “Hələ məktəb illərində bu sahə ilə məşğul olmağa başladım. Müxtəlif mövzularda peyzajlar çəkirdim. Evimizin divarında babamın portretləri asılmışdı. Atam da uşaqlıq illərində rəsm çəkirdi və rəssam olmağı arzulayırdı. Amma o, stomatoloq oldu, bununla belə, işdən sonra birim portretləri çəkirdi. Yəqin ki, elə o illərdə məndə yaratmaq, hiss etmək və ətrafda olanlara daha dərindən nüfuz etmək yükünü daşımaq arzusu yarandı”.

İlham daha sonra - İçərişəhərdə yerləşən yaradıcılıq studiyasında yarandı. Həmsöhbətimiz ustad İradə Əmiraslanova ilə tanış oldu. Vitraj əsərlərini ilk dəfə məhz orada gördü və onların sehrinə heyran qaldı.

Rəssam deyir: “Gözümü onlardan çəkə bilmədim. Bu əsərləri çox bəyəndim. Yavaş-yavaş onları özüm sınamağa başladım və məxsusi ideyalarım yarandı. Vitraj dünyasına səyahətim də belə başladı”.

Bir naxışlı armudu stəkan yaratmaq üçün yalnız istedad deyil, həm də səbir lazımdır. Hər bir rəsm xüsusi boyalar və əl ilə işlənilir.

Tutu xanım əsasən solvent əsaslı boyalarla işləyir; onlar tez quruyur, şüşəyə mükəmməl şəkildə uzanır və istənilən səthdə doyma əldə etməyə imkan verir.

Rəssamın ənənəvi xalça naxışlarına da xüsusi sevgisi var. Tutu xanım qədim xalça motivlərini şüşəyə köçürür, bununla da təkcə dekorasiya deyil, sakral dərinliyini itirməyən canlı tarix yaradır. O qeyd edir: “İstəyirəm ki, bu naxışlar unudulmasın. Qoy onlar hər şeydə - taxtada da, keramikada da, şüşədə də olsun. Bu, bizim nəsildən-nəslə keçən irsimizdir”.

Bununla belə, estetika armudu stəkanın yeganə dəyəri deyil. Tutu Hüseynova formanın praktik əhəmiyyətini də vurğulayır: “Stəkanın armudu forması sayəsində onun içindəki çay daha uzun müddət isti qalır. Bu, həm gözəl, həm də rahatdır. Onun “armudu” meyvə adı da xoş səslənir. Bununla bağlı daha bir fikir mövcuddur; guya, stəkanın forması incə, axıcı və ortasından nazilən qadın siluetini xatırladır”.

Son nəticədə şablon suvenir olmayan, milli estetikanın canlı detalına çevrilən həqiqi incəsənət əsəri yaradılır. Olduqca incə xətlər, parlaq rənglərin olduğu və ən başlıcası, hər bir ştrixdə ruhun yaşadığı bir sənət nümunəsi ərsəyə gətirilir. Armudu stəkan süfrələrin bəzəyi olmaqla yanaşı, həm də təkcə görünən deyil, eyni zamanda, hiss edilən tarix barədə danışır.