Astrofiziklərdən neytron ulduzu ilə bağlı yeni kəşf

Çin və Avstraliyadan olan beynəlxalq alimlər qrupu ilk dəfə olaraq neytron ulduzlarının əmələ gəldiyi zaman nə qədər böyük olduğunu müəyyən ediblər. Kəşf bu sirli cisimlərin yaranma tarixini daha yaxşı başa düşməyə və qravitasiya dalğaları tərəfindən qeydə alınan neytron ulduzların birləşməsinə dair məlumatları şərh etməyə kömək edəcək.

Redaktor.az xəbər verir ki, tədqiqat "Nature Astronomy" (NatAstro) elmi jurnalında dərc olunub.

Neytron ulduzları həyatlarını fövqəlnova partlayışı ilə bitirən nəhəng ulduzların super sıx qalıqlarıdır. Onların kütləsi adətən Günəşin kütləsindən bir-iki dəfə çoxdur, lakin diametri cəmi 10 kilometr olan bir topa sıxılırlar.

İndiyə qədər yalnız ikili sistemlərdə neytron ulduzunun kütləsini ölçmək mümkün olub, burada onun başqa bir obyektlə, məsələn, ağ cırtdan və ya başqa bir neytron ulduzu ilə qarşılıqlı əlaqəsi var. Bununla belə, belə sistemlərdə neytron ulduzu çox vaxt yığılma yolu ilə əlavə kütlə qazanır və bu, doğulanda onun ilkin kütləsini müəyyən etməyi çətinləşdirir.

Tədqiqatçılar ikili sistemlərdəki 90 neytron ulduzu haqqında məlumatları onların əmələ gəlməsindən sonra yığılan kütləni hesablamaq üçün ehtimal metodundan istifadə edərək təhlil ediblər. Nəticədə onlar müəyyən ediblər ki, neytron ulduzları adətən təxminən 1,3 günəş kütləsi kütləsi ilə doğulur, daha ağır neytron ulduzları isə daha az rast gəlinir.

Pekin Normal Universitetinin professoru Xingjiang Zhu deyib: “Bizim yanaşmamız ilk dəfə olaraq neytron ulduzlarının doğum zamanı kütləsini anlamağa imkan verir ki, bu, astrofizikada çoxdankı sualdır”.

Turan İSMAYIL