Atatürkün şah əsəri ... Türkiyənin suverenliyinin qeyd şərtsiz millətə məxsus Cümhuriyyət i var

Bu gün oktyabrın 29-u Tükiyədə Cümhuriyyət Günüdür. Başkomandan Mustafa Kamal Atatürk və silahdaşları tərəfindən elan edilən Cümhuriyyətin təməlinin qoyulduğu 29 oktyabr Türkiyə üçün ən vacib günlərdən biridir.

Qazi Mustafa Kamal Atatürkün rəhbərliyi altında elan edilən Cümhuriyyət, 29 oktyabr 1923-cü ildən bəri ölkə daxilində böyük coşğu və mərasimlərlə qeyd olunur. Milli suverenliyin qeyd-şərtsiz millətə məxsus olduğu elan edildiyi bu gün təkcə milli bayram deyil, həm də rəsmi bayram kimi qəbul edilib.

Osmanlı İmperiyası 1876-cı ilə qədər mütləq monarxiya, 1876-1878 və 1908-1918-ci illər arasında isə konstitusiya monarxiyası kimi idarə olunurdu. Birinci Dünya Müharibəsindəki məğlubiyyətindən sonra işğal altındakı Anadolu xalqının Mustafa Kamal Paşanın rəhbərliyi altında işğalçılara qarşı apardığı Milli Mübarizə 1923-cü ildə milli qüvvələrin qələbəsi ilə nəticələndi.

Bu dövrdə 23 aprel 1920-ci ildə Ankarada "Böyük Millət Məclisi" adı altında toplaşan xalq nümayəndələri 20 yanvar 1921-ci ildə Konstitusiyanı qəbul edərək suverenliyin türk millətinə məxsus olduğunu elan etdilər. Onlar 1 noyabr 1922-ci ildə qəbul edilən qərarla sultanlığı ləğv etdilər. Ölkə parlament hökuməti tərəfindən idarə olunurdu. 27 oktyabr 1923-cü ildə İcraiyyə Şurasının istefasından və parlamentin etimadını qazanacaq yeni kabinetin formalaşmamasından sonra Mustafa Kamal Paşa İsmət Paşa ilə birlikdə "Cümhuriyyət" idarəetmə formasının yaradılması üçün sistemi dəyişdirən qanun layihəsi hazırladı və 29 oktyabr 1923-cü ildə Böyük Millət Məclisinə təqdim etdi. Konstitusiyaya edilən dəyişikliklərin təsdiqlənməsi ilə Türkiyə Böyük Millət Məclisi Cümhuriyyət tərəfindən elan edildi.

Cümhuriyyətin elanı Ankarada 101 top salamı ilə elan edildi və 29 oktyabrdan 30 oktyabra keçən gecə ölkə daxilində, xüsusən də Ankarada bayram ab-havasında qeyd edildi.

Növbəti il, 26 oktyabr 1924-cü il tarixli 986 nömrəli Fərmanla Cümhuriyyətin elan edilməsinin 101 top salamı və xüsusi bir proqramla qeyd edilməsi qərara alındı.

2 fevral 1925-ci ildə Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən hazırlanmış qanun layihəsi 29 oktyabrın tətil olması təklifini irəli sürdü.

Bu təklif Parlament Konstitusiya Komissiyası tərəfindən nəzərdən keçirildi və 18 apreldə qəbul edildi; Təklif 19 apreldə Türkiyə Böyük Millət Məclisi tərəfindən təsdiqləndi. Bu qanunla 29 oktyabr Cümhuriyyətin milli bayramı qeyd edilərək rəsmi tətil oldu. Cümhuriyyətin elan edildiyi gün 1925-ci ildən etibarən ölkə daxilində və xarici nümayəndəliklərdə rəsmi bayram kimi qeyd olunmağa başladı.

İradə Cəlil, Bizimyol.info