Azərbaycan geosiyasi proseslərdə mühüm oyunçu olaraq qalacaq Millət vəkilinin yazısı

XII Qlobal Bakı Forumu–Azərbaycanın qlobal siyasətdə rolunu və geosiyasi strategiyasını müəyyən edir

Rövşən Muradov,

Milli Məclisin deputatı

Bu gün XII Qlobal Bakı Forumu beynəlxalq gündəliyin əsas mövzularının müzakirə edildiyi aparıcı platformalardan birinə çevrilmişdir. Bu forum Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunun və diplomatik sahədə fəallığının inkişaf göstəricisi olmaqla yanaşı, qlobal problemlərin həllində səmərəli əməkdaşlıq üçün vacib bir mərkəz rolunu da oynayır. Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzi bu platformanın formalaşmasında mühüm rol oynamışdır. Belə ki, ölkəmizin paytaxtı Bakı şəhəri COP29 tədbirlərində aktiv iştirak edərək enerji və iqlim dəyişiklikləri sahəsində önəmli müzakirələrə ev sahibliyi etmişdir. Bu hal özlüyündə Azərbaycanın COP29-a ev sahibliyi etməsini, ölkənin enerji siyasətinə məsuliyyətli yanaşmasını, yaşıl keçid prosesinə verdiyi töhfəni və beynəlxalq etimadı əks etdirir.

Azərbaycan faydalı qazıntılarla zəngin ölkə olmasına baxmayaraq, bərpa olunan enerji mənbərinin inkişafını prioritet sahə kimi seçmişdir. 2030-cu ilə qədər ölkədə 6,5 giqavatlıq yeni bərpa olunan enerji güclərinin yaradılması planlaşdırılır ki, bu da ümumi enerji istehsalının təxminən iki dəfə artırılması deməkdir. Azərbaycan Avropanın etibarlı enerji tərəfdaşıdır və hazırda 12 Avropa ölkəsinə təbii qaz ixrac edərək, onların enerji təhlükəsizliyinə töhfə verir. Bununla yanaşı, Qara dənizin dibi ilə yeni enerji kabelinin çəkilməsi layihəsi Azərbaycanın Avropaya yaşıl enerji ixracına geniş imkanlar açacaqdır.

Azərbaycanın geosiyasi mövqeyi son illərdə daha çox əhəmiyyət qazanmışdır. Tranzit potensialının artması və ölkə üzərindən yük daşımalarının intensivləşməsi, Azərbaycanın regional nəqliyyat və logistika mərkəzinə çevrilməsini sürətləndirir. Azərbaycan təkcə, enerji sahəsində deyil, beynəlxalq humanitar yardım və qlobal təşəbbüslərdə də fəal iştirak edir. COVID-19 pandemiyası dövründə 80-dən çox ölkəyə humanitar və maliyyə yardımı göstərməsi, həmçinin Qoşulmama Hərəkatında dördillik sədrlik dövründə fəal rol oynaması, ölkənin beynəlxalq arenadakı nüfuzunu daha da gücləndirmişdir.

COP29 konfransında Azərbaycanın uğurları, xüsusilə də Paris Sazişinin 6-cı maddəsi üzrə konsensusun əldə edilməsi və bərpa olunan enerji maliyyələşməsinin 100 milyard dollardan 300 milyard dollara qədər artırılması, Bakı sammitinin tarixi nailiyyətləri sırasındadır. Bu tədbirin nəticələri “Bakı sıçrayışı” kimi qiymətləndirilməklə, qlobal iqlim gündəliyində yeni bir səhifə açmışdır. Lakin, bu uğurlara baxmayaraq, Azərbaycan bəzi Qərb mediası və siyasi dairələrin təzyiq və qarayaxma kampaniyaları ilə üzləşmişdir. ABŞ Dövlət Departamenti və Fransa hökumətinə yaxın media orqanlarının yaydığı dezinformasiyalar, Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunu zədələmək məqsədi güdürdü. Bəzi beynəlxalq dairələr Azərbaycanın neft və qaz hasil edən ölkə olmasını bəhanə edərək, onu tənqid etməsi, ikili standartların olmasının bariz nümunəsidir. Halbuki, Azərbaycanın karbon emissiyalarındakı payı cəmi 0,1 faizdir, lakin dünya üzrə böyük çirkləndirici ölkələr bu reallığı görməzdən gəlirlər.

Azərbaycanın Ermənistanla münasibətləri, Cənubi Qafqazda sülh təşəbbüsləri Prezident İlham Əliyevin çıxışının əsas mövzularından biri olmuşdur. Azərbaycan sülh müqaviləsi təşəbbüskarı kimi çıxış edir. Bu xüsusda artıq əsas bəndlər razılaşdırılmışdır. Lakin, Ermənistanın keçmişdə törətdiyi müharibə cinayətləri, Xocalı soyqırımı və Azərbaycan şəhərlərinin tamamilə dağıdılması ölkəmizin heç vaxt unuda bilməyəcəyi tarixi reallıqdır. Sülhün əldə olunması üçün əsas şərtlərdən biri Ermənistan Konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının aradan qaldırılmasıdır, çünki hazırda bu iddialar hələ də mövcuddur və sülh prosesini əngəlləyən əsas maneələrdən biridir. Lakin, buna baxmayaraq, Ermənistanın Fransa və digər Qərb ölkələrinin dəstəyi ilə yenidən silahlandırılması, bölgədə yeni münaqişə risklərini artırır. Fransa tərəfindən Errnənistana “Sezar” haubitsalarının göndərilməsi və Avropa İttifaqının Ermənistanı hərbi texnika və sursatla ilə təchiz etməsi, ölkənin təhlükəsizliyinə ciddi təhdid yaradır. ATƏT-in Minsk Qrupunun fəaliyyəti artıq mənasızdır, çünki Ermənistan özü Qarabağı Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanıyır, lakin, bəzi Qərb dairələri bu mövzunu süni şəkildə gündəmdə saxlayaraq bölgədə siyasi manipulyasiyalar aparmağa çalışır.

Prezident İlham Əliyev çıxışında ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinin hazırkı vəziyyətinə də toxunmuşdur. Antoni Blinkenin Azərbaycanla bağlı siyasəti, son 30 ildə qurulmuş ikitərəfli münasibətlərə çox ciddi zərbələr vurmuşdur. Azərbaycan hər zaman ABŞ-ın etibarlı tərəfdaşı olmuş, İraq və Əfqanıstan missiyalarında iştirak etmiş, lakin buna baxmayaraq, Vaşinqtonun ölkəmizə qarşı rəsmi mövqeyi dəyişmiş və Bakıya müxtəlif sanksiyalar tətbiq edilmişdir. Prezident Trampın seçki kampaniyasındakı bəzi çağırışlarına istinad edərək, Azərbaycanda yeni administrasiya ilə münasibətlərin normallaşdırılmasına ümid edildiyi bildirilmişdir.

Azərbaycanın xarici siyasəti milli maraqlar üzərində qurulmuşdur və ölkə heç bir xarici gücün diktəsi ilə hərəkət etməyəcəyini açıq şəkildə bəyan etmişdir. Prezident İlham Əliyev güclü hərbi potensialın əhəmiyyətini vurğulayaraq, ölkənin müdafiə qabiliyyətini artırmağa davam edəcəyini bildirmişdir. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün və suverenliyinin tam bərpası, yalnız milli iradənin deyil, eyni zamanda beynəlxalq ədalətin bərpası anlamına gəlir. Cənubi Qafqazda sülh və sabitliyin əsas təminatçısı olan Azərbaycan, həm diplomatik, həm də hərbi gücü ilə öz mövqeyini qoruyacaqdır.

Prezident İlham Əliyevin XII Qlobal Bakı Forumundakı çıxışı, Azərbaycanın qlobal siyasətdəki rolunu, enerji siyasətini, regional təhlükəsizlik məsələlərini və beynəlxalq arenada üzləşdiyi çağırışları əhatə edən strateji baxış idi. Azərbaycan təkcə, enerji sahəsində deyil, həm də geosiyasi proseslərdə mühüm oyunçu olaraq qalmaqdadır. Sülh və təhlükəsizlik üçün ölkə həm diplomatiyanı, həm də güclü hərbi potensialını istifadə edir. Prezidentin vurğuladığı kimi, Azərbaycan öz milli maraqlarından geri çəkilmyəcək və bölgədə sabitliyin əsas təminatçısı olaraq qalacaqdır.