Azərbaycan İbrahim Sazişinə qoşulur? “Bu sazişin mahiyyəti ilə heç bir əlaqəmiz yoxdur”

“Azərbaycanın ümumiyyətlə, İbrahim Sazişinin mahiyyəti ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Biz sami xalqlarından deyilik. Ərəb-İsrail münaqişəsinin, coğrafi olaraq, Azərbaycanla o qədər də əlaqəsi yoxdur”.

Bu sözləri "Yeni Sabah"a şərqşünas-yazar Kənan Rövşənoğlu deyib.

O, qeyd edib ki, Azərbaycanla yanaşı, Qazaxıstan da İbrahim Sazişinə qoşulmağa dəvət edilib:

“Mart ayında ilk dəfə 40-a yaxın yəhudi din xadimi İsraillə yaxşı əlaqələri olan Azərbaycan və Qazaxıstanın da İbrahim Sazişinə qoşulması ilə bağlı müraciət etmişdi. Bu saziş Donald Trampın birinci prezidentliyi dövründə gündəmə gəlib. Ö özündə Ərəb-İsrail barışığını nəzərdə tutur. Yəni hökumətlər səviyyəsində ərəb ölkələrinin İsraili tanıması və iqtsadi, sosial və mədəni sahələrdə əlaqələrin yaradılmasını özündə əks etdirən kompleks bir sazişdir.

Sənəd ona görə İbrahim sazişi adlanır ki, səmavi dinlərə görə, İbrahim peyğəmbər həm ərəblərin, həm də yəhudilərin əcdadı hesab olunur. Yəni həzrəti İbrahim həm ərəblərin, həm də yəhudilərin atasıdır və onları birləşdirən ortaq bir dəyərdir.

Barışıq prosesi əsasında 2020-ci il sentyabrın 15-də ABŞ-də Bəhreyn, Qətər və BƏƏ ilə İsrail arasında saziş imzalandı. Bununla da İsraillə dostlaşan ərəb ölkələrinin sayı 4-ə çatdı. Daha sonra bu rəqəm 6 oldu. Amma proses Trampdan sonra dayandı. Xüsusən, Qəzza müharibəsindən sonra Səudiyyə Ərəbistanı rəsmən prosesə "stop" qoydu”. 

Kənan Rövşənoğlu diqqətə çatdırıb ki, Azərbaycanın bu sazişin mahiyyəti ilə heç bir əlaqəsi yoxdur:

“Azərbaycanın ümumiyyətlə, İbrahim Sazişinin mahiyyəti ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Biz sami xalqlarından deyilik. Ərəb-İsrail münaqişəsinin, coğrafi olaraq,

Rəsmi Bakı bu kimi münaqişəli məsələlərdə həmişə BMT qərarlarına istinad edib. BMT qərarına əsasən, Azərbaycan Fələstin dövlətinin yaradılmasını dəstəkləyir. Azərbaycan və Qazaxıstanın İbrahim Sazişinə qoşulması üçün bir zəmin yoxdur. Ola bilsin ki, Trampın yeni prezidentliyi dövründə düşünülür ki, bu saziş bütün müsəlman ölkələrini əhatə edən siyasi prosesə çevrilsin. Amma bunun arxasında ABŞ-nin və İsrailin hansı planları var, bilmirik.

Ərəb ölkələri bu məsələdə daha çox milli maraqlara istinad edir. Yəni ərəblər düşünür ki, İsraillə sərhədlərimiz və daim onunla müharibə edə bilmirik. Etdikdə isə uduzuruq. Eyni zamanda, ABŞ və Böyük Britaniyanın siyasi, maliyyə və hərbi dəstəyindən asılı olduqları üçün buna məcburdurlar. Amma Türkiyə, İran və Pakistanın belə bir öhdəlikləri yoxdur. Üstəlik, bu ölkələrin əhalisi arasında Fələstin və Qüds məsələsinə xüsusi bir həssaslıq var.

Təbii ki, Fələstin məsələsi həll olunarsa, yəhudilər və müsəlmanlar arasında ciddi bir münaqişə qalmayacaq. Tarix boyu bu iki dini icma birlikdə yaşayıblar. Problemin kökü İsrailin işğal siyasəti və Fələstin dövlətinin yaranmasını tanımamasıdır. Bu məsələ həll olunarsa, sabah Pakistan da, İran da, Türkiyə də İsraillə münasibətləri yaxşılaşdıra bilər. Amma Fələstin məsələsi həll olmamış, Türkiyə, İran və Pakistan kimi milli dövlətlərin İsraillə münasibətləri yaxşılaşdırması və İbrahim sazişi kimi layihələrə qoşulması inandırıcı deyil”.

Nazim Hacıyev