Azərbaycanın Avropada qaz satacağı ölkələrin sayı artacaq

ABŞ Prezidenti Donald Tramp Avropa ölkələrinə Rusiyadan qaz alışının tamamilə dayanması üçün təzyiqlər edir. Bu da Avropa ölkələrinin alternativlər axtarmağa məcbur edir. 

“Gas Infrastructure Europe”un (GIE) məlumatına görə, avqustun 31-nə, yəni Avropanın yeraltı anbarlarına beş ay qaz vurulduqdan sonra ötən qış onlardan çıxarılan qazın həcminin yalnız 2/3 hissəsi doldurulub. Şirkətin hesablamalarına görə, götürülən  və vurulan həcm arasında (31 avqust tarixinə) fərq əhəmiyyətlidir - 18,9 milyard kubmetr, müşahidələr tarixində bu tarixdə ikinci ən böyük fərqdir.

GIE-yə görə, anbar həcminə görə ilk beşlikdə olan Almaniya və Hollandiya da vəziyyət mənfiyə doğru düşüb. Almaniya Avropada ən böyük yeraltı anbar gücünə malikdir, onu  anbarları 71,1 faiz dolub. Hollandiyada doluluq 64,8 faizdir.  Bu, qəfil və ya uzun müddət davam edən soyuq hava şəraitində ciddi qaz çatışmazlığı riskləri yaradır.

Rusiyanın Ukraynada başlatdığı müharibədən sonra Azərbaycan Avropa bazarında qaz satış həcmini əhəmiyyətli dərəcədə artırıb. İndiki situasiyada da, yəni Avropa ölkələrinin yüz faiz Rusiya qazından imtinası halında Azərbaycan yenidən önəmli aktora çevrilə bilər. 

Modern.az-a açıqlamasında Neft Araşdırmalar Mərkəzinin sədri İlham Şaban qeyd edib ki, 2022-ci ilin fevralın 24-də Rusiyanın Ukraynaya hərbi təcavüzü və onun fəsadları olaraq Azərbaycan qazının Avropa bazarında satış həcmlərinin kiçik zaman kəsiyində artdığı müşahidə edilib:

"2021-ci ildə Azərbaycan Avropa məkanında 8 milyar 150 milyon kubmetr qaz satıb. 2024-cü ildə isə bu həcm 12,9 milyard kubmetrə qədər yüksəlib. Satış coğrafiyasına baxsaq, Azərbaycan 100 faiz Rusiya qazından asılı olan ölkələrə ayaq aça bilib. Məsələn Bolqarıstan 2023-cü ilin aprel ayından tamamilə Rusiya qazından imtina edib və nəticə etibarilə Bolqarıstan bazarında 50%-dən çox qaz istehlakını Azərbaycan qarşılaya bilir. Digər tərəfdən Yunanıstanın qaz tələbatının böyük hissəsi məhz "Qazprom" tərəfindən ödənilirdi. Azərbaycan Yunanıstanın qaz tələbatının 25-30 faizini ödəyir. Rusiyanın Avropada Almaniyadan sonra ən böyük satış bazarı İtaliyaydı. Rusiya İtaliyaya 45-50 milyard kub metr qazı bir ildə satırdı. Azərbaycan 10 il bundan öncə planlaşdırırdı ki, İtaliyanın haradasa, 7-8 faiz qaz tələbatını ödəyəcək. Ancaq 2024-cü ilin nəticəsi göstərir ki, bizim satdığımız qaz 16-17 faizdir".

İ.Şaban vurğulayıb ki, ABŞ-nin Avropa ölkələrinə Rusiya qazından tamamilə imtinası ilə bağlı təzyiqinin nəticəsində Azərbaycanın Avropada qaz nəql edəcəyi ölkələrin sayının artacağı ilə bağlı mülahizə həqiqəti əks etdirir:

"İkinci Dünya Müharibəsindən bu yana dünyada bu mastşabda müharibə, konfrantasiya olmayıb. Söhbət siyasi qarşıdurmadan gedir. Bunun nəticəsi bazarlara da təsir edir. Konyekturadan asılı olaraq, Rusiya qazına alternativ mənbələrdən biri kimi Azərbaycan çıxış edir. Azərbaycan Prezidenti cari ilin iyununda keçirilən Bakı Enerji Həftəsində çıxışında 2030-cu ilə qədər ixracımızı daha 8 milyard kubmetr artıracağımızı və bunun böyük qisminin Avropa bazarına yönələcəyini qeyd edib. Yəni yaxın və orta prespektivdə Avropa bazarında qaz satışımız genişlənəcək".