Banklardan rekord həcmdə kredit qoyuluşu

Cari ilin 2 ayında iqtisadiyyata 30 milyard manata yaxın kredit yönəldilib

Azərbaycanda təmin edilmiş sağlam və münbit investisya mühiti ölkə iqtisadiyyatına yönələn sərmayələrin və kapital axınlarının artmasına səbəb olmaqdadır. Ötən ildə əhəmiyyətli həcmlərdə iqtisadiyyata yatırılan sərmayə qoyuluşları 2025-ci ilin ilk aylarında da davam edib. 2025-ci ilin yanvar-fevral aylarında əsas kapitala 2 milyard manatdan çox investisiya yönəldilib. İnvestisiyanın 1,6 milyard manatı və ya 77,6 faizi bilavasitə tikinti-quraşdırma işlərinin yerinə yetirilməsinə sərf olunub.

Qeyd edilən dövrdə iqtisadiyyata kredit qoyuluşları da xeyli artıb və cəmi 2 ayda kreditlərin həcmi 29 milyard 402 milyon manata çatıb. Bu, ötən ilin eyni dövrünə nisbətən 19,4 faiz çoxdur. Kredit qoyuluşunun 20 milyard 382,2 milyon manatı və yaxud 69,3 faizi özəl bankların payına düşüb. Hesabat dövründə dövlət banklarının kredit qoyuluşu 7 milyard 210 milyon manat təşkil edib. Bu, illik müqayisədə 22,8 faiz  çoxdur. İl ərzində dövlət banklarının ümumi kredit qoyuluşundakı xüsusi çəkisi 23,8 faizdən 24,5 faizə yüksəlib. Martın 1-nə bank olmayan kredit təşkilatlarının (BOKT) kredit qoyuluşu da artaraq 1 milyard 810 milyon manatı ötüb. Bu, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2,3 dəfə çoxdur. İl ərzində BOKT-ların ümumi kredit qoyuluşundakı xüsusi çəkisi 3,2 faizdən 6,2 faizə çatıb.

“Yaşıl kreditləşmə” genişlənir

Yeri gəlmişkən, ötən dövrdə bank sektorunun “yaşıl layihə”lərə də kredit qoyuluşları artıb. Mərkəzi Bank tərəfindən ötən il təsdiqlənmiş “Yaşıl Taksonomiya” sənədi ölkədə dayanıqlı maliyyə ekosisteminin formalaşdırılması, daxili və xarici resursların “yaşıl” və dayanıqlı layihələrə yönəldilməsi, iqlim dəyişikliyindən yaranan risklərin tənzimlənməsi, aşağı karbon iqtisadiyyatına keçid ilə bağlı önə çıxan layihələrə dəstək verilməsini nəzərdə tutur. Məhz bu prinsiplərə uyğun olaraq bank sektoru bərpa olunan enerji, su resurslarının dayanıqlı idarə edilməsi, çirklənmənin qarşısının alınması və ona nəzarət, dayanıqlı kənd təsərrüfatı, fermer təsərrüfatı, biomüxtəliflik və mühafizə, “yaşıl binalar” və dayanıqlı inşaat, “yaşıl xidmətlər” sahələrinə kreditləşməni artırıb.

2024-cü ildə təkcə Sahibkarlığın İnkişafı Fondu (SİF) tərəfindən səkkiz “yaşıl” layihəyə 2,6 milyon manat güzəştli kredit verilib. Bu cür layihələrin maliyyələşdirilməsinin həcmi 2023-cü illə müqayisədə 4,72 dəfə artıb və bu məbləğ ifadəsində 2,05 milyon manat deməkdir.

“Yaşıl istiqraz və səhm” buraxılışına hazırlıq

Hazırda dünya bank sektoru bu vəsaitləri müxtəlif alətlərlə təmin etməyə çalışır. Həmin alətlərdən biri “yaşıl istiqrazlar”dır. Azərbaycanın bank sistemi üçün də bu istiqrazların emissiyası vacib hesab edilir və bunun üçün qabaqcıl beynəlxalq təcrübə hərtərəfli nəzərdən keçirilir. “Yaşıl istiqrazlar” maliyyə sektorunda davamlılığı təşviq etmək, iqlimlə əlaqəli və ya digər nov xususi ekoloji layihələri dəstəkləmək və sosial və ətraf muhitin yaxşılaşdırılmasına töhfə vermək baxımından daha cəlbedicidir. Ekoloji və iqlim layihələrini dəstəkləmək uçun sabit gəlirli bir maliyyə aləti olan “yaşıl istiqraz” enerji səmərəliliyi, ekoloji çirklənmə ilə mübarizədə  öz səmərəsini verməkdədir.

“Yaşıl maliyyə” alətlərindən biri olan “yaşıl səhm”lər də ekoloji cəhətdən təmiz texnologiyaların genişləndirilməsi və iqlim dəyişikliyinin azaldılması istiqamətində emissiya edilən səmərəli maliyyə alətidir. Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyasının hesabatında “yaşıl səhm”lərin son 4 ildə emissiyasının 230 milyard dolları ötdüyü qeyd olunur. Hazırda Dunya Bankı “yaşıl istiqraz” və “yaşıl səhm” buraxılışında əsas maliyyə institut və emitent kimi fəallığını daha çox artırmaqdadır. Bank son 5 ildə 200 milyard dollara yaxın istiqraz emissiya edib. Həmçinin Avropa Komissiyası “yaşıl” istiqrazlar”ın emissiyasına 20 milyard avroya yaxın vəsait xərcləyib.

Bütün bunları nəzərə alan Azərbaycanın bank icması beynəlxalq institutlarla, o cümlədən Dünya Bankı  və Avopa Komissiyası ilə bu istiqamətdə əməkdaşlığı artırmağı düşünür.

ELBRUS