BBC: Avropada ucuz rus qazı dövrü başa çatır

Rusiya qazı onilliklərlə davam edən razılaşmanın sona çatdığını göstərən beş illik razılaşmadan sonra Ukrayna üzərindən Aİ ölkələrinə nəqlini dayandırıb.

Bu barədə BBC yazır.

Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski deyib ki, ölkəsi Rusiyanın “qanımızla əlavə milyardlar qazanmasına” imkan verməyəcək. Bu arada Polşa hökuməti bildirib ki, qazın kəsilməsi Moskvaya qarşı “daha ​​bir qələbə”dir.

Avropa Komissiyası Aİ-nin dəyişikliyə hazırlaşdığını və əksər dövlətlərin öhdəsindən gələ biləcəyini bildirib. Aİ-yə daxil olmayan Moldova artıq qıtlıqdan əziyyət çəkir.

Rusiya hələ də Qara dənizdən keçən “Türk axını” boru kəməri ilə Macarıstan, Türkiyə və Serbiyaya qaz göndərə bilər.

BBC qeyd edir ki, qaz nəqlinin dayandırılmasının dərhal təsirləri yüngül olsa da, bütün Avropa üçün strateji və simvolik təsir çox böyükdür.

Rusiya mühüm bazarı itirib, lakin onun prezidenti Vladimir Putin deyir ki, ən çox Aİ ölkələri zərər görəcək.

BBC əlavə edir ki, 2022-ci ildə Ukraynaya tam miqyaslı müdaxiləyə başlayandan bəri Aİ Rusiyadan qaz idxalını əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb, lakin bir sıra şərq dövlətləri hələ də böyük ölçüdə tədarükdən asılıdır və bu, Rusiyaya ildə təxminən 5 milyard avro qazanc gətirir.

Aİ-ə görə, 2023-cü ildə Rusiya qazı Aİ-nin qaz idxalının 10%-dən azını təşkil edib. 2021-ci ildə bu rəqəm 40% olub. Lakin Slovakiya və Avstriya da daxil olmaqla bir neçə Aİ üzvü Rusiyadan əhəmiyyətli miqdarda qaz idxal etməyə davam edib.

Avstriyanın enerji tənzimləyicisi bildirib ki, o, şaxələndirilmiş mənbələrə və ehtiyatlar yığdığına görə heç bir qaz verilməsində fasilə proqnozlaşdırmayıb.

Lakin tranzit müqaviləsinin başa çatması artıq Rusiya qazının Aİ-yə əsas giriş nöqtəsi olan və qazın Avstriya, Macarıstan və İtaliyaya nəqlindən tranzit haqqı qazanan Slovakiya ilə ciddi gərginliyə səbəb olub.

Slovakiya alternativ marşrutlar üçün daha çox pul ödəyəcəyini bildirib. Onun enerji tənzimləyicisi dekabrın əvvəlində elan edib ki, istehlakçılar üçün qaz qiymətləri 2025-ci ildə artacaq. 

Polşa Slovakiyanın elektrik enerjisi ixracını dayandıracağı təqdirdə Kiyevə dəstək verməyi təklif edib - bu, elektrik stansiyaları Rusiyanın müntəzəm hücumuna məruz qalan Ukrayna üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Polşanın xarici işlər naziri Radoslav Sikorski BBC Radio 4-ün bugünkü proqramına bildirib ki, Xorvatiyadakı terminal və Almaniya və Polşadan bağlantılar kimi beynəlxalq bazarlardan alternativ qaz tədarükü marşrutları var.

“Bu marşrutlar araşdırılmalıdır ki, Rusiya Avropa İttifaqına neft və qaz satmaqla pul qazanmasın”, - Sikorski bildirib. Polşa qazı ABŞ, Qətər və Şimal dənizindən idxal edir. “Mən başa düşdüyüm qədər, bütün ölkələrin alternativ yolları var”.

Aİ-nin bir hissəsi olmayan Moldova tranzit sazişinin sona çatmasından ciddi şəkildə təsirlənə bilər. O, elektrik enerjisinin böyük hissəsini Rusiya qazı ilə işləyən elektrik stansiyasında istehsal edir. 

Hazırladı:

S.ELAY

XQ