Bu zaman həm sərnişinlər, həm də sərnişindaşıma şirkətləri udacaq İqtisadçıdan MÜHÜM TƏKLİF

Son vaxtlar sərnişindaşımada  müəyyən sosial qruplara güzəştlərin tətbiqi ilə bağlı mövzu gündəmdədir. Bu məsələ dövlət qurumları səviyyəsində müzakirə olunsa da, hələ ki, dəqiq mexanizm açıqlanmayıb. Ümumiyyətlə bu proqramı özünü doğruldacaqmı? Güzəştlər hansı həssas qrupları əhatə edəcək? Dövlət sərnişindaşıma şirkətləri üçün bu güzəştləri necə kompensasiya edə bilər? Güzəştlər hansı həddə olacaq, neçə faizlik bir güzəştdən söhbət gedir? Bütün bu suallar müzakirə mövzusu olaraq qalmaqdadır. 

Mövzu ilə bağlı Sitat.info-ya danışan iqtisadçı ekspert Rəşad Həsənov bildirdi ki, indiki şərtlər daxilində hökumətin hansı istiqamətdə güzəştli sərnişindaşıma tarifləri ilə bağlı proqnozlaşdırma aparmaq çox çətindir: "Çünki bir çox hallarda bu kimi fikirlər sonrakı müzakirələrdə tamamilə fərqli istiqamətlərə yönəlir, razılaşdırılması mümkün olmur və ya tamamilə fərqli parametrlər ortaya çıxır. Ümumilikldə isə burada çətin bir məsələ yoxdur. Sadəcə şəffaflığın təmin edilməsi həm gəlirlərin, həm xərclərin şəffaflaşdırılması bu və ya digər şəkildə güzəştli şərtlər daxilində sərnişindaşımanın tətbiqi üçün əlverişli imkanlar formalaşdıra bilər.

Əlbəttə ki, həssas sosail qruplar önə çəkilməlidir. Burada əlilliyi olan şəxslər, işsizlər, pensiyaçılar, tələbələr və dolanışığını müxtəlif sosial müvinətlər hesabına təmin edən digər sosial qruplar güzəştli şərtlərlə xidmətlərdən istifadə edə bilərlər".

R.Həsənov hər kəsi əhatə edə biləcək bir tarif mexanizminin tətbiqini da istisna etmir: "Bu gün qaldırılan digər bir məsələ -bir neçə nəqliyyat vasitəsindən istifadə edilməklə hər hansı bir yerə gedilməsi  mövzusu da əhəmiyyətlidir. Nazirlər Kabinetinin təsdiqlədiyi əhalinin istehlak səbətinin strukturuna baxsaq görərik ki, burada bir nəqliyyat vasitəsindən istifadə nəzərdə tutulur. Lakin hazırda Bakıda, Abşeronda və Bakıətrafı qəsəbələrdə vəziyyət belədir ki, insanlar bir neçə nəqliyyat vasitəsindən istifadə etmək məcburiyyətindədirlər. Bu da gəlirlərin ədalətli paylanması sistemini müəyyən şəkildə zədələyir. İctimai nəqliyyatdan istifadə edənlərin əhəmiyyətli hissəsinin aşağı və aşağı-orta gəlirli sosial qruplar olduğunu nəzərə alsaq, bu durum onların büdcəsinə ciddi təsir göstərir və rifahını aşağı salır. Eyni zamanda ədalətsizliyi də formalaşdırır. Burada günlük, həftəlik, aylıq, illik biletlərin satışı formasında güzəştli  təkliflər irəli sürülə bilər. Bu vəsaitlərin əvvəlcədən toplanması nəqliyyat qurumlarına da həmin vəsaiti daha səmərəli idarə etməklə gəlirlər əldə edə bilərlər, kredit öhdəliklərini vaxtından öncə istifadə edərək faiz öhdəliklərindən xilas ola bilərlər. Bu da ümumi prosesin xərclərini optimallaşdıra bilər".

Həssas sosial qruplara gəlincə, R.Həsənov vurğuladı ki, burada güzəştlərin hansı həddə olacağını demək çətindir: "Ehtimal olunan rəqəmlər 20-30 faiz arasında ola bilər. Hazırda güzəştli rəqəmlər yalnız  Naxçıvana hava nəqliyyatı ilə sərnişindaşımadadır. Burada da güzəşt səviyyəsinin aşağı olduğunu  müşahidə edirik, 10-15 faiz həddindədir.  Yerüstü nəqliyyat vasitələrində də güzəştlər dünya təcrübəsində geniş yayılıb. Ümumiyyətlə Bakıda və Abşeronda ödənişsiz sərnişindaşımaya keçidlə bağlı bir strategiya hazırlanmalıdır və bunun təməlləri atılmalıdır. Dünyanın bir sıra şəhərlərində bu yolla şəxsi avtomobillərdən istifadənin qarşısını almağa çalışırlar, nəticədə tıxac problemini idarə edirlər, şəhəri küydən xilas edirlər , atmosferə zəhərli tullantıların azaldılmasına nail olurlar. Son nəticədə şəhər əhalisinin səhhətinin yaxşılaşdırılması yolu ilə səhiyyəyə ayrılan xərclərin azaldılmasına, daha əlverişli yaşam tərzinin təmin olunmasına nail olurlar. Bu eyni zamanda "yaşıl inkişaf" strategiyasına da xidmət edən bir məsələdir. Orta və uzunmüddətli dövrdə Bakı və Bakıətrafında sərnişindaşımanın ödənişsiz əsaslarla  təşkili istiqamətində qurulmalıdır".

Nigar, 

Sitat.info