Cəlaloğlu: Azərbaycan və Ermənistan arasında əməkdaşlıq formasına keçid baş verib

“Azərbaycan və Ermənistan arasında faktiki olaraq sülh sazişi mövcuddur. Çünki 44 günlük müharibədən və antiterror əməliyyatlarından bu yana ciddi insident baş verməyib. Üstəlik, Ermənistan hökumətinin addımları göstərir ki, Azərbaycan və Türkiyə ilə yaxınlaşmaq niyyətləri var. Məsələn, İsrail baş nazirinin saxta erməni “soyqrımı”nı tanıyacağına dair bəyanatına Nikol Paşinyanın cavabı, habelə erməni parlamentində “soyqrımı” inkar edənlərin həbsini nəzərdə tutan qanun layihəsinin müzakirəyə çıxarılmaması, Türkiyə-Ermənistan danışıqları, beynəlxalq təşkilatlarda Bakı və İrəvan arasında gərginliyin olmaması kimi hallar göstərir ki, əslində, Azərbaycan və Ermənistan sülh şəraitindədir. Bir qədər də irəliyə getsək, müəyyən məsələlərdə mövqeləri uyğunlaşdırmaq mümkündür”.

Bunu “Reytinq” qəzetinə açıqlamasında Azərbaycan Demokrat Partiyasının (ADP) sədri Sərdar Cəlaloğlu deyib.
Məsələnin formal tərəfinə gəldikdə, S. Cəlaloğlunun fikrincə, sülh təkcə Azərbaycan və Ermənistandan asılı deyil. Burada bəzi qüvvələrin də maraqları var. Ona görə də məsələ bəzən Azərbaycan və Ermənistan əlaqələri ilə paralel olaraq ABŞ-Rusiya münasibətlərindən, beynəlxalq geopolitik durumdan da asılı olur.
ADP sədri düşünür ki, artıq Azərbaycan və Ermənistan arasında hərbi qarşıdurmadan bəhs etməməliyik: “Yəni belə bir qarşıdurma yoxdur. Ermənistan ilə Azərbaycan arasında faktiki olaraq sülhün yarandığını qəbul etməliyik və bu, doğurdan da reallıqdır”.
S. Cəlaloğlu əlavə edib ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsi imzalandıqdan sonra qarşılıqlı səfirliklər açılacaq, iqtisadi sahədə əməkdaşlıq razılaşmaları imzalanacaq: “Ancaq bütün bunlar üçün alt yapının hazırlanması lazımdır. Əgər biz Ermənistanla kommunikasiyanı açacağıqsa, dağılmış xətlər bərpa olunmalıdır. Məsələn, biz Zəngəzurdan danışırıq, amma hələ də Ermənistan ərazisindən Zəngəzur dəhlizini birləşdirəcək yol inşa edilməyib. Biz özümüz iş aparsaq da, onu tam başa çatdırmamışıq. Həmçinin Türkiyə tərəfindən bu yol yeni inşa edilir. Yəni faktiki sülh müqaviləsinin imzalanmasına qədər bir çox işlər var ki, onları müqavilə imzalamadan da yerinə yetirmək mümkündür. Amma son zamanlar Azərbaycan və Ermənistanın xarici siyasəti, bu iki dövlətin ABŞ-da eyni sənədlərə imza atması göstərir ki, nəinki bu dövlətlər arasında sülh prosesi başa çatıb, qeyri-rəsmi olsa da, əməkdaşlıq formasına keçid baş verib. Biz bunu Azərbaycan prezidenti ilə Ermənistan baş nazirinin beynəlxalq tədbirlərdə yan-yana durmalarında, bir-birlərinə xoş münasibət bəsləmələrində, eləcə də Çin səfəri zamanı birinci xanımlar səviyyəsində münasibət qurulmasında da gördük. Yəni Azərbaycan və Ermənistan arasında müharibə vəziyyəti müşahidə olunmur”.
Müsahibimiz bildirib ki, Azərbaycandan fərqli olaraq Ermənistanda ümumi vəziyyət hökumətin apardığı siyasətə uyğun deyil, onunla ayaqlaşmaqda çətinlik çəkir: “Xüsusilə, Ermənistanda Rusiyanın təsirində olan böyük iş admları, kilsə və müxalifət mövcuddur. Bu qüvvələr ölkə daxilində baş nazir Paşinyanın apardığı siyasətə qarşı ciddi müqavimət göstərirlər. Azərbaycanda isə belə faktorlar yoxdur.
Düzdür, bizdə də “beşinci kolon”, Rusiya maraqlarını müdafiə edən qüvvələr var. Hətta Zatulin kimi rus siyasətçilər bu qüvvələrin “hərəkətə” gətirilməsinin vaxtının çatdığını desə də, nəticə alınmayıb.
Ölkəmizdəki rus icması da Azərbaycan dövlətinin maraqlarını müdafiə edir. Eləcə də “beşinci kolon” dediyimiz qüvvələr burada ortaya açıq mövqe qoya bilmirlər, çünki sosial bazaları yoxdur.
Amma bizdən fərqli olaraq Ermənistanda ruspərəst qüvvələrin geniş bazası var və onlar demək olar ki, ölkələrində gərginlik, çxnaşma yarada bilirlər. Məncə, bu amili nəzərə alaraq Ermənistan hakimiyyəti sülh müqaviləsini tezliklə bağlamağa tələsmir, daxildəki vəziyyəti tam nəzarətə almalıdırlar ki, sülh müqaviləsini imzalasınlar. Bu, faktiki erməni kilsəsinin neytrallaşdırılması deməkdir. Bu, həm də Rusiyada milyonlar qazanaraq gəlib Ermənistanda rus maraqlarını qorumağa çalışan şəxslərin zəiflədilməsi anlamına gəlir. Eyni zamanda, bu, ölkə daxilində Rusiyanın əlinə oynayan, uzun illər erməni cəmiyyətində Azərbaycana və Türkiyəyə nifrət bəsləyən qüvvələrin, xadimlərin və partiyaların neytrallaşdırılması mənasını verir. Ermənistanda bu istiqamətdə işlər gedir, bir neçə din xadimi, Rusiyadan gələn milyarder, həmçinin rus maraqlarını müdafiə edən partiyalar neytrallaşdırılıb. Amma proses davam edir”.
Baş nazir Paşinyanın bir tərəfdən ölkəsinin təhlükəsizliyini təmin etdiyini, digər tərəfdən də Rusiyadan uzaqlaşmağa çalışdığını vurğulayan S. Cəlaloğlunun ehtimalına görə, bu ilin sonunda iki ölkə arasında sülh müqaviləsi imzalana bilər.
Nemət ORUCOV
Reyting.az