“Diplomatic World Sweden” Bakının Nobel mükafatına verdiyi töhfəyə həsr olunan məqalə dərc edib

Stokholm, 30 sentyabr, Nərgiz Cəfərli, AZƏRTAC

İsveçdə siyasətçilər və xarici səfirliklərin əməkdaşları üçün nəzərdə tutulmuş “Diplomatic World Sweden” saytında Bakının Nobel mükafatına töhfəsindən bəhs edən məqalə dərc olunub.

AZƏRTAC xəbər verir ki, “Bakının Nobel mükafatına töhfəsi – haqqında danışılmağa layiq unudulmuş tarix” adlı yazıda Nobel mükafatının əsasını təşkil edən kapitalın təqribən üçdəbirinin yalnız Alfred Nobelin dinamitdən əldə etdiyi gəlirlərdən deyil, həm də onun ailəsinin Azərbaycandakı neft gəlirlərindən formalaşdığı qeyd olunub.

Müəllif xatırladır ki, 1870-ci illərdə Robert Nobel odun almaq üçün Bakıya gəlsə də, nəticədə neft biznesinə sərmayə qoyub. Qardaşları ilə birlikdə o, “Branobel” şirkətini yaradaraq dünyanın ilk iri neft şirkətlərindən birini qurub. XX əsrin əvvəllərində dünyanın neft hasilatının yarısı Bakının payına düşürdü və Nobel qardaşlarının şirkəti Avropada energetikanın, işıqlandırmanın və istilik təchizatının inkişafında mühüm rol oynayırdı. Bununla yanaşı, şirkətin fəaliyyəti böyük ekoloji çirklənməyə səbəb olmuş, həmin ərazi isə “Qara şəhər” adını almışdı. “Branobel” səhmlərindən əldə olunan gəlirin bir hissəsi sonradan Nobel mükafatının maliyyələşdirilməsinə yönəldilib.

Məqalədə, həmçinin vurğulanır ki, sovet dövründə bu tarixi səhifə demək olar unudulmuş, Nobel ailəsinin iqamətgahı olan “Villa Petrolea” isə baxımsız vəziyyətə düşmüşdü. Yalnız Azərbaycan 1991-ci ildə müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Nobel tarixinin “neftli” səhifəsi yenidən diqqət mərkəzinə gətirilib. Hazırda “Villa Petrolea” İsveç və Norveç sərhədlərindən kənarda Nobel ailəsinə həsr olunmuş yeganə muzeydir.

Yazıda qeyd olunur ki, İsveç yazıçısı Benqt Yanqfeldt “İmmanuil Nobel və oğulları” kitabında Bakının Nobel mükafatı tarixindəki rolunu işıqlandırıb, “Nobel qardaşları” (StoryFire) adlı sənədli serial isə bu mövzunu geniş auditoriyaya çatdırıb. Bununla belə, Bakıya aid bu səhifə Nobel mükafatı ilə bağlı rəsmi sərgilərdə çox vaxt yer almır.

Müəllif hesab edir ki, bu tarixi faktın Nobel tədbirlərində önə çıxarılması və Bakının Nobel irsi fondunun yubiley mərasimlərinə dəvət olunması vacibdir.

“Məhz bu, mükafatın mənşəyi barədə daha dolğun və ədalətli təsəvvür yaratmağa, onun nüfuzunun böyük dərəcədə Azərbaycanın tarixi və torpağı ilə bağlı olduğunu qəbul etməyə imkan verərdi”, – deyə məqalədə vurğulanır.