Dünyada ilk rabitə: keçmişdən bu günə nələr dəyişib?

İnsanlıq tarixində rabitə həmişə cəmiyyətlərin formalaşması və inkişafı üçün əsas vasitə olub. Ən qədim dövrlərdə insanlar bir-biri ilə ünsiyyəti jestlər, işarələr və səs siqnalları vasitəsilə qururdu.

AzPost bildirir ki, sonrakı mərhələdə bu proses şifahi danışıq və yazının ixtirası ilə daha da təkmilləşdi. Mesopotamiya və Misir sivilizasiyalarında gil lövhələr və heroqliflər yazılı rabitənin ilk nümunələri hesab olunur.

Orta əsrlərdə rabitənin inkişafında xüsusi üsullar diqqət çəkirdi. Məsələn, tüstü siqnalları, təbil səsləri və işıq vasitəsilə göndərilən işarələr uzaq məsafədən məlumat ötürmək üçün istifadə edilirdi. Daha sonra poçt sistemi formalaşdı. Xüsusən də atlı kuryerlər imperiyaların idarə olunmasında mühüm rol oynadı. Çin, Roma və Sasanilər dövründə rabitə yolları dövlətin gücünü qorumaqda əsas vasitələrdən biri idi.

XIX əsrdə teleqrafın ixtirası rabitə tarixində dönüş nöqtəsi oldu. Mors əlifbası ilə işləyən bu sistem qitələr arasında məlumat ötürülməsini sürətləndirdi. Dənizaltı kabellərin çəkilməsi isə beynəlxalq əlaqələrin möhkəmlənməsinə imkan verdi. Daha sonra telefon ixtira edildi və bu, insanların gündəlik həyatında ünsiyyəti tamamilə dəyişdirdi.

XX əsrdə radio və televiziya rabitəni yeni səviyyəyə qaldırdı. Radio dalğaları sayəsində xəbərlər saniyələr içində dünyanın bir ucundan digərinə yayıla bildi. Televiziya isə həm informasiyanı, həm də görüntünü ötürməklə qlobal mədəniyyətin formalaşmasına şərait yaratdı.

Müasir dövrdə isə internet rabitənin əsas dayağına çevrilib. E-poçt, sosial şəbəkələr və ani mesajlaşma tətbiqləri insanlar arasında fasiləsiz ünsiyyəti mümkün edib. Fiber-optik xətlər, peyk texnologiyaları və mobil rabitə isə dünya miqyasında əlaqəni daha da asanlaşdırıb.

Bununla yanaşı, rabitə texnologiyalarının inkişafı informasiya təhlükəsizliyi, kibertəhlükə və şəxsi məlumatların qorunması kimi yeni problemləri də gündəmə gətirib. Mütəxəssislər hesab edir ki, gələcəkdə süni intellekt və kvant texnologiyaları rabitəni daha da dəyişdirəcək.

AzPost.az

Paylaş