Dünyanın ən böyük neməti
Yeniavaz saytından alınan məlumata görə, Icma.az bildirir.
Bu yazıda can əmanətindən, o əmanəti qorumağın ən təbii yollarından danışacağıq.
Adam var bütün işi-gücü canına qulluq etmək, ən böyük arzusu da uzun yaşamaqdır. Adam da var ki, daşıdığı canı Allahın əmanəti bilir və onu Onun üçün qoruyur. Nəticə etibarı ilə hər ikisi eyni qapıya çıxır, amma aradakı niyyət, düşüncə tərzi fərqlidir. Can əmanətini doğru-düzgün daşımağın yolları da elə həqiqi Sahibinin göndərdiyi kitabda, Qurani-Kərimdə bildirilir. Bunun ilkin şərtlərindən biri hər cür haramdan uzaq durmaq, təmiz yemək, təmiz geyinmək, təmiz danışmaq, təmiz düşünmək, təmiz yaşamaqdır.
Bizə dinamik, hərəkətli bir həyat yaşamaq tövsiyə olunur. İnsan gündəlik qəbul etdiyi qida rasionunu aktiv hərəkətləri, həmçinin, gündəlik işləri ilə xərcləməli, "yandırmalıdır". Bu baxımdan, Ramazan ayında oruc tutmağın da çox hikmətləri, çox faydaları var. Əslində, bu ibadətdə başqa fayda ön planda olmamalıdır. Çünki Ramazan ayında oruc tutmaq Allahın (c.c.) əmridir. Allahın (c.c.) əmri olan yerdə isə başqa söhbət əhəmiyyət daşımaz. Amma bir məsələ də var ki, Allahın (c.c.) əmri hər baxımdan bizim xeyrimiz üçündür, istər mənəvi, istərsə də, fiziki. Yəni, ildə bir ay oruc tutmaq insan orqanizmini sanki yeniləyir, yuyub təmizləyir, hələ rüşeym halında olan bir çox xəstəlikləri, fəsadları orqanizmdən uzaqlaşdırır.
Bu gün dünyada insanların köklük xəstəliyindən qurtulmaq və ya başqa sözlə, arıqlamaq üçün xərclədiyi vəsait qidaya verilən vəsaitdən heç də az deyil. Nəyi yemək, nə vaxt yemək, nə qədər yemək hər kəsin maraqlandığı ən mühüm suallar arasında yer almaqdadır.
Texnikanın inkişafı ilə dünyanın hər yerində robot cihazlar insan əməyini sıxışdırır. Bir vaxtlar yüz adamın gördüyü işi indi robotların köməyi ilə iki nəfər də yerinə yetirə bilir. İnsanlar fiziki gücdən, ağır zəhmətdən uzaq düşürlər. Xüsusilə də, böyük şəhərlərdə çox sayda insanlar passiv həyat yaşadıqları üçün artıq çəkidən, yüksək təzyiqdən və şəkər xəstəliyindən əziyyət çəkirlər. Ona görə də, həkimlər əksər xəstələrə piyada gəzməyi, beləliklə də, yediklərini "yandırmağı" tövsiyə edirlər.
Hər bir şeyin ölçüdən artıq qəbul edilməsi, təbii ki, xoşagəlməz halların yaranmasına səbəb olur. Bu baxımdan hər bir insan sağlamlığa zərər yetirən amilləri və ondan qorunmaq üsullarını bilməlidir. Həmin amillərə zəhərlənmələr, infeksiyalar, orqanizmin həddindən çox soyuması (və ya qızması), düzgün qidalanmamaq, az hərəkət etmək, zərərli vərdişlər və ya işlərlə məşğul olmaq,
xüsusi ultrabənövşəyi və rentgen şüaları, ya da şüalanmanın başqa növləri... aiddir. Həddindən artıq zehni və fiziki əməklə məşğul olmaq, doyunca yatmamaq, yaxşı istirahət etməmək, istehsalat və məişət yükü, daxili və xarici mühit amilləri və nəhayət, stress kimi faktorlar da insan sağlamlığının pozulmasına səbəb olur. Bütün bu problemləri düzgün şəkildə həll etmək isə insan sağlamlığını qoruyan vacib ünsürlər hesab olunur.
Təmiz havada gəzməyi, meşədə istirahət etməyi, günəş vannası qəbul etməyi də unutmaq olmaz. Yay fəslində daha çox tərləmə halları olduğu üçün içilən suyun miqdarına da diqqət yetirmək lazımdır. Çünki su aldığımız hava qədər vacibdir. Üstəlik, suyun tərkibi minerallarla zəngindir. Bu baxımdan, orqanizmdə gedən reaksiyalarda su həlledici rol oynayır. Bədən temperaturunu tənzimləyir, həzmə müsbət təsir edir, orqanizmi zərərli maddələrdən təmizləyir.
İnsan həyatını məhv edən amillərdən biri də zərərli vərdişlərdir. Bu zərərli vərdişlər, ilk növbədə, insanın iradəsini zəiflədir və əksər hallarda onu asılı hala salır. Bir ailədə bu kimi zərərli vərdişlər varsa, orada nə rahatlıq olar, nə də könül xoşluğu. Ona görə də, uşaqların necə tərbiyə alması, kimlərlə oturub-durması çox mühüm məsələdir. Valideynlər gərək bu məsələni gündəlik işlərindən də üstün tutsunlar, böyüyən övladlarını nəzarətdən kənarda saxlamasınlar.
Gündəlik gərgin rejim isə insanların davamlı olaraq stress halında olması ilə nəticələnir ki, bu da bir çox arzuolunmaz hallara gətirib çıxarır. Stress, depressiya halları günümüzdə xəstəlikləri törədən əsas səbəblərdən biri hesab olunur.
Bəzən son dərəcə bəsit, son dərəcə mənasız bir şey uğrunda insanların ölüm-qalım savaşına çıxdığını görürük. Halbuki haqlı, ya haqsız olmasından asılı olmayaraq tərəflərdən biri o mübahisədən geri çəkilsə, hər şey bir anda yerbəyer olar.
Orqanizmin müdafiəsində mərkəzi sinir sistemi və ali sinir fəaliyyəti də mühüm rol oynayır. Maddələr mübadiləsinin istənilən səviyyədə olması üçün isə düzgün qidalanmaq və idmanla məşğul olmaq əsas şərtlərdən biridir. İdman orqanizmi tarazlayır, qan dövranını tənzimləyir, stresdən uzaqlaşdırır.
Sağlamlıq baxımından üzmək, qaçmaq, velosiped sürmək də çox yaxşıdır. İnsanın fiziki sağlamlığı onun psixoloji vəziyyətindən, daha dəqiq desək, öz hisslərini cilovlaya bilmək, emosional gərginliklərini aradan qaldırmaq, həmçinin, müxtəlif zövqlü (ya da xasiyyətli) insanlar arasında harmonik münasibətləri peşəkarcasına tənzimləmək bacarığından da asılıdır.
İnsanlar var ki, öz sağlamlıqlarını qorumaq üçün müəyyən vərdişlərə sahib olurlar. Kimisi gecə gəzintiyə çıxır, kimisi gündə bir saat velosiped sürür, kimisi vaxtaşırı tennis oynayır, kimisi də hər gün (üstəlik, yay-qış demədən) dənizdə çimir.
Sağlamlığımızı qoruyaq, sağlam qidalanaq və son illər həkimlərimizin tez-tez ifadə etdikləri kimi "Allahın verdiyi ömrü sağlam yaşayaq". Sağlam yaşayaq ki, başqalarına yük olmayaq, əziyyət çəkməyək, vaxtı çatanda da sorğu-sualda zərərə uğrayanlardan olmayaq.
Murad Məmmədov
