Əlilliyi olan şəxslərin hüquqları: Qanunlar var, bəs tətbiq?

Əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təmin edilməsi hər bir cəmiyyətin sosial ədalət səviyyəsinin göstəricisidir. AzPost bildirir ki, Azərbaycan qanunvericiliyi əlilliyi olan şəxslərə geniş hüquqlar verir: təhsil, əmək, sosial müdafiə, tibbi xidmət və infrastrukturda bərabər iştirak hüquqları qanunla təsbit olunub. Lakin reallıqda bu hüquqların tam şəkildə həyata keçirilməsi hələ də ciddi suallar doğurur.

Ən çox rast gəlinən problemlərdən biri fiziki mühitin əlçatan olmamasıdır. Şəhər və kəndlərdəki ictimai binalar, nəqliyyat vasitələri, səkilər və keçidlər əksər hallarda əlil arabasında olan şəxslər üçün uyğunlaşdırılmayıb. Bu isə onların gündəlik həyata aktiv şəkildə qoşulmasına ciddi əngəllər yaradır.

Digər tərəfdən, işəgötürənlərin böyük hissəsi hələ də əlilliyi olan şəxslərin məşğulluğunu təmin etməkdən çəkinir. Qanunla kvotalar nəzərdə tutularaq müəyyən sayda əlilliyi olan şəxsin işə qəbul edilməsi tələb olunsa da, bu göstəricilərə əməl edən müəssisələrin sayı azdır. Beləliklə, əlilliyi olan şəxslər həm iqtisadi, həm də sosial cəhətdən cəmiyyətdən təcrid vəziyyətində qalırlar.

Eyni zamanda, təhsil müəssisələrində inklüziv təhsil prinsipi hələ tam şəkildə həyata keçirilmir. Fiziki və intellektual məhdudiyyətləri olan uşaqlar üçün məktəbəqədər və orta təhsil səviyyəsində uyğunlaşdırılmış proqramların çatışmazlığı onların inkişafını məhdudlaşdırır.

Əlilliyi olan şəxslərin hüquqları təkcə dövlətin öhdəliyi deyil, cəmiyyətin mədəni səviyyəsinin də göstəricisidir. Onların təhqirə, etinasızlığa və stereotiplərə məruz qalması da yayğın sosial problemdir. Bir çox hallarda onlar yardım obyekti kimi görülür, fəal vətəndaş deyil.

Qanunlar kağız üzərində kifayət qədər güclüdür, lakin icra mexanizmləri zəifdir. Dövlət orqanları və bələdiyyələrin birgə fəaliyyəti, həmçinin ictimai təşkilatların daha fəal iştirakı olmadan bu sahədə real irəliləyiş mümkün deyil. Əlilliyi olan şəxslərin hüquqları yalnız qanunlarda deyil, real həyatın hər mərhələsində görünməlidir.

Paylaş