Elməddin Cəfərov: Qadın paltarı geyinmərəm... Müsahibə

Kulis.az Aydan Hacının aktyor Elməddin Cəfərovla müsahibəsini təqdim edir.

- Elməddin bəy, belə bir şablon ifadə var ki, çox gülən, hamını güldürən insan, əslində, çox kədərlidir.

- Pozitiv insanam, deyib-gülməyi sevirəm. Görünən tərəfim hər kəsə məlumdur. Amma obrazların taleyi bir yana, mənim şəxsi həyatım da var. Sakitliyi sevirəm, bəzən tək qalmağa ehtiyac duyuram. Araşdırıram, kitab oxumaqla məşğulam. Yəni, çalışıram ki, neqativ düşüncələrdən uzaq olum. İnsani keyfiyətlərimin yüksək olduğunu düşünürəm. Xüsusilə də, empatiya hissi. Özümü rahatlıqla başqalarının yerində təsəvvür edə bilirəm. Yəni, sərt insan deyiləm. Heç olmaq da istəmirəm. Çünki bu həyat sərt olmağa dəymir. Heç nəyi düzəltmək niyyətim yoxdur. Yalnız özümü düzəltməkdir tək dərdim. Heç kəsdə səhv tutmağa çalışmıram. Tez- tez təkrar edirəm ki, Elməddin, sən özün düz ol, sonra başqalarına bax. İdeal olmaq da istəmirəm. Uzun sözün qısası, çox mehriban insanam.

- Kimləri oxuyursunuz? Hansı mövzular sizi daha çox cəlb edir?

- Yaşımla əlaqədar olaraq, əsasən, fəlsəfə ilə maraqlanıram. Azərbaycanlılardan Müşfiq Ötgün, Türklərdən isə Dücane Cündioğlunu oxuyuram və daha çox səsli kitabları dinləməyi sevirəm. Bu üsulun əlverişli olduğunu düşünürəm. İstər sükan arxasında ol, istər evdə yemək bişirdiyin yerdə. Fərq etmir, hansı işin başında olsan da, dinləmək əlverişlidir.

- Maraqlıdır, Elməddin sonuncu dəfə hansı hadisəyə kövrəlib, ağlayıb?

- Heç vaxt özümə, öz problemlərimə kədərlənməmişəm. Aydın məsələdir ki, hamı həyatının müəyyən mərhələlərində kədər hissini yaşayır. Amma nə yalan deyim, ağlaya bilmirəm. Hərdən dolduğum anlar olur. Müharibədən qayıdan oğulların valideynləri ilə görüşməyi məni çox kövrəldir. Bəzən küçədə elə şeylərlə rastlaşıram ki... düzünü deyim, birbaşa yardım edə bilmirəm. Məsələn, görürəm ki, yaşlı bir qadın yol keçərkən əziyyət çəkir. Bu cür hadisələr duyğulandırır məni. Özüm də yaşlanıram, duyğusallığı bununla əlaqələndirirəm. Çox kövrək insanam, amma ətrafımdakılara hiss etdirmirəm.

- Elməddin bəy, komediyalarımız tənqid edilir. Doğrudan, bayağıyıqmı?

- Əslində, tənqid varsa, bu özü çox yaxşı haldır. Amma bir problem var ki, bizim tənqidimizin özü də bayağıdır. Əsas problemlərimizdən biri də, özümüzü bəyənməməyimizdir. Dublyorumuzu bəyənmirik, musiqimizi bəyənmirik, kinomuzu bəyənmirik. Bir sözlə, heç nəyimizi bəyənmirik. Gözümüz ancaq Avropadadır, Türkiyədədir. Bilmirəm, səbəb nədir, amma özümüzə dəyər verə bilsək, onu bərpa etsək, hər şey yaxşı olacaq. Yəni, "Qarabağ" futbol klubundan "Real Madrid"in oyununu gözləyirik. Aktyorlarımızı da bu cür tənqid edirik. Düşünmürük ki, bizə nə vaxt şərait yaratdılar, meydana buraxdılar ki, biz də özümüzü göstərək? Elə bil sənə yaxşı qələm, mikrofon vermirlər, sonra da deyirlər ki, yaxşı jurnalist deyilsən. Nə vaxt o imkanı verdiniz ki, nəticəsini də gördünüz? Avadanlıq verdilər, maddi dəstək göstərdilər, biz də ortaya iş qoya bilmədik? Hazırda nə ediriksə, öz cibimizdən veririk, öz büdcəmizlə edirik.

- Əlaqədar qurumlara müraciət edirsiniz?

- Bu mövzu haqqında danışmaq istəmirəm. Daha doğrusu, "ağlamaq" istəmirəm. Yuxarı səviyyədə deyilik, amma nəsil dəyişdikcə düzələcəyimizə ümid edirəm. 50-ci, 60-cı illərə baxsaq, görərik ki, aktyorlar hamısı pafosla danışır. Ən bəyəndiyimiz filmlərdə belə müəyyən çatışmazlıqlar var. Düşünürəm ki, indiki çatışmazlıqlar da zamanla aradan qalxacaq.

- Uğurlıu hesab etdiyiniz gənclərdən kimin adını çəkə bilərsiniz?

- Mən ad çəkim, siz də bu söhbəti çıxarasınız başlığa? Ad çəkməyəcəm, amma aktyorluğa meylli olan gənclərimiz həddən artıq çoxdur. "Tiktok", "Youtube" kimi platformalarda bayağılıq nümayiş etdirən aktyorlar da var, əlbəttə. Bir tərəfdən düşünürəm ki, bu şəxslər də ələnəcək, sona yaxşılar qalacaq. 100 nəfərdən, azı, 10-u... Biz başlayanda da bayağılıq çox idi. Çünki sistemi bilmirdik. Zamanla, işlədikcə hər şeyi öyrəndik. 25-30 ildir bu sahədəyik. Ümumiyyətlə, belə bir şey yoxdur ki, sən İncəsənət Universitetini bitirən kimi yaxşı aktyor olacaqsan. Yaxşı olmaq üçün mütləq praktika və çalışmaq, zamanla ayaqlaşmağı bacarmaq lazımdır.

- Ümumiyytələ, "TikTok" əhlinə münasibətiniz necədir?

- Bu barədə danışıb, onları özümə düşmən etmək istəmirəm. Amma bunu deyim ki, xaricilərin səifələrinə baxanda görürəm, hər kəs öz sənətini nümayiş etdirməyə çalışır. Rəsm, musiqi, şeir və ya hər hansı maraqlı bacarıqlarını göstərirlər. Bizdə isə, sözün əsl mənasında, dilənçilik edirlər. Gördükləri işin qarşılığında nəsə alsalar, normal haldır. Amma bizimkilərdə sənət-zad yoxdur. Elə adamların üstünə əsl şir göndərmək lazımdır. Bu cür insanlar gənc nəsilə də pis örnək olur. Gənclər bunlara baxıb düşünür ki, mən də canlı yayımda bir-iki təlxəklik, dilənçilik edib pul qazanacam. Ən pis hal isə bu cür sosial şəbəkələrdə senzuranın olmamasıdır. İstəyən incisin, amma çox pis baxıram bu cür insanlara. Bu cür platformalar kişilərə qadınlıq satır. Qadın böyük qüvvədir, amma qadın olanda. Kişi qadınlaşmamalıdır. Yeniyetmələr baxıb bu cür insanlardan nə nümunə götürsün? Birbaşa insanın şüuraltına təsir edir. Çərçivə tərəfdarıyam. Çünki bu cür azadlıq insanı yoldan çıxardır. Bu cür gənclərin sonu uçurumdur.

- "Komedixana" ilə bağlı nə düşünürsünüz? Tənqid edirlər ki, o layihədə ancaq məişət mövzuları qabardılır. Sizcə də, belədir?

- Hardasa, hə. Amma təlabat da, deyəsən, bunadır. Düşünürəm, tənqid varsa, yaxşıdır. Yüzdə yüz hamı onları sevə bilməz. Hamı hər şeyi bəyənməz ki. "Bu şəhərdə"ni, "Planet Parniz Baku"nu, elə bizim "Tək səbiri" də hər kəs sevmirdi. Əsasən də, rusdilli əhali. Təbi ki, hamımızda çatışmazlıq olub. İndi də var. Tənqidləri də normal qəbul edirəm. İQ səviyyəsi yüksək olan insanlar o səhvləri görür və iradını da bildirir. Ona görə də tənqidlərlə razıyam. Amma düşünürəm ki, hələ o səviyyədə inkişaf etməmişik. Müəyyən səviyyə var ki, onu aşa bilmirik. Məni də o vaxt çox tənqid edirdilər, deyirdilər, serialları-filan yığışdır. Amma bir nəfər demirdi ki, problem bu hissədədir, onu düzəlt. Yəni, insanlardan istədiyim odur, səhvimizi deyin, müəyyən mənada yol göstərin. Elə şeylər var ki, biz görmürük, amma siz görürsünüz. Necə deyərlər, xalqın gözü tərəzidir.

- Fərda Xudaverdiyev və siz... Ən yaxşı kimdir?

- Fərda Azərbaycanın bir nömrəli stəndap ustasıdır. Amma təbii ki, özümüzünküdür deyə bəyənməyəcəyik, qəbul etməyəcəyik. O da Cem Yılmaz kimi yumoruna söyüşlər qatsa, demirəm, Cem Yılmaz olacaq, amma Fərda Xudaverdiyev olacaq.

- Belə çıxır ki, əsas məsələ söyüşdür?

- Təxminən. Yeni nəsil stəndapçılar da yetişir. Televiziyaya maraq az olduğu üçün, onlar daha çox sosial şəbəkələrdə tanınmağa çalışırlar. Zaman və ilk növbədə dəstək lazımdır.

- Bəs özünüz necə, stəndap haqqında düşünürsünüz?

- Açığı, yox. Çünki tək çalışmağı sevmirəm. Kollektivlə işləmək mənə görə daha asan və daha maraqlıdır. İş mənimçün həyat tərzidir, standartdır. Həm işləyirik, həm əylənirik, həm də qazanırıq. Yəni, mən təkliyi sevmirəm. Çox təsadüfi halda ola bilər ki, mən tək qalmaq istəyim və kimsəsizliyə çəkilim. Ona görə ki, komanda işi mənim üçün daha sərfəlidir. Stəndapı da ona görə sevmirəm. "Tək səbir" vaxtında olub maraqlı stəndaplarım. İndi nə zamanım yoxdur, nə də marağım. Etmək istəsəm, gərək beş il çalışım. Ona da ki, heç ehtiyacım yoxdur.

- Maraqlıdır, canlandırmağa çətinlik çəkdiyiniz obraz olubmu?

- Tam səmimi deyim ki, neçə-neçə filmlərdə çəkilmişəm. Amma ağlamaq, dram filmlərində oynamaq mənə görə deyil. Bəlkə də, obrazın müəyyən funksiyalarını canlandıra bilirəm, amma ağlamaq mənlik deyil. Nə qədər əlləşsəm də, gözümdən yaş gəlmir. Deyirlər, nənə və babaların üçün ağla. Keçmişə baxıram ki, normal ömür yaşayıblar, bunların nəyi üçün ağlayım? Rahat şəkildə etiraf edirəm, mənim dram bacarığım yoxdur. Bu müsahibəni oxuyub yazacaqlar ki, guya komediyanı bacarırsan?

- Kumiriniz kimdir? Həm Azərbaycanda, həm dünyada?

- Kumirim Paolo Vilaccodur. Azərbaycanda isə Arif Quliyev. Onunla yanaşı, Yaşar Nurini də çox bəyənmişəm. Uşaqlığım Arif Quliyevin komediyalarına baxmaqla keçib. Allah rəhmət etsin.

- Bəs Elməddin üçün ideal komediya nədir?

- Mənim üçün ideal heç nə yoxdur. Amma ideal komediya dedikdə ağlıma ilk gələn şəxs, bayaq da qeyd etdiyim kimi, Paolo Villacodur. Mənə görə, ideal komediya ustasıdır. Onun filmlərinə baxmaq üçün dili də bilməyə ehtiyac yoxdur. Çünki hissi o qədər gözəl çatdırır ki, lal, kar belə olsan, başa düşə bilirsən. Onun 70-ci ildə etdiyi şeylərə mən 2025-ci ildə belə çata bilməmişəm. Mənim üçün ideal obraz odur.

- Bu söyüş məsələsini necə tənzimləmək olar?

- Söyüşlü stəndap şouları hər zaman olub. Avropada, Amerikada və hazırda Türkiyədə də çox məşhurdur. Səmimi deyim ki, sənin musiqin, komediyaların, ifaların mentalitetdən qaynaqlanmalıdır, yəni, bir növ, sən öz kökünə bağlı olmalısan. Mən öz anama, bacıma həyat yoldaşıma danışa bilməyəcəyim şeyləri tamaşaçı qarşısında səsləndirmərəm. Bunun əleyhinəyəm. Evdə onlarla necə davranıramsa, hər kəslə o cür davranmalıyam. Söyüşlü ifadələr yığınının adına "komediya" deyilməsinin də tərəfdarı deyiləm. Müəyyən sərhədlər var ki, onları keçmək olar. Amma onlar elə bir çərçivəni aşırlar ki, bu artıq biabırçılıqdır. Cem Yılmazın konsertinə getmişdim. İnsanın yaranmasından danışırdı. Allah tərəfi, yaradılmasından danışmadı. Ərlə-arvadın münasibətindən, proseslərin necəliyindən... yəni, bildiyimiz pornoqrafiya. Hamı gülürdü. Donub qaldım ki, axı burada gülməli heç nə yoxdur. Öz izləyiciləri var, düzdür. Amma mən bu cür yumorun tərəfdarı deyiləm. Müəyyən çərçivələrim var. Düşünürəm ki, 7-dən 70-ə hamının müəyyən çərçivəsi olmalıdır. Söyüşlə güldürməyə nə var ki?

- Konkret desək, komediya janrını necə canlandırmaq, inkişaf elətdirmək olar? Təklifiniz var?

- O mərhələyə gedib çatmağımız çox gec olacaq. Normal qələbə filmi çəkməmişik hələ. Komediya filmlərinə gəldikdə isə, bu filmlərin ərsəyə gəlməsi üçün Nazirlik tərəfindən müəyyən dəstəklər olmalıdır. Bu dəstək də bir dəfə ilə yekunlaşmalı deyil. Davamlı olmalıdır ki, biz də ortaya bir şey çıxarda bilək. Sistemi Azərbaycanda otuzdura bilək. Hamı sponsor dəstəyi ilə film çəkə bilər. Müəyyən reklamlar qarşılığında çəkdiyin filmlərdə də məcbur olursan ki, o şirkətin dediyini edəsən. Onların diktəsindən kənara çıxa bilmirsən. Bu da artıq dediyimiz kimi, bayağılıq yaradır. Bayaq qeyd etdiyim kimi, maliyyə ayrılsın ki, biz də normal səviyyədə iş görə bilək. Bu inkişafı yəqin ki, heç mən özüm də görməyəcəyəm. İnkişaf prosesinin xəyalı ilə öləcəm.

- Adətən, bu cür hallar olanda yaradıcı adamlar küsür. Hətta çıxıb gedənləri də olur. Siz necə, incisəniz, məsələn, xaricə köçüb, orada filmlərə çəkilmək haqqında düşünürsünüz?

- Bakını çox sevirəm, həm də bir dəfə köç etdiyim üçün bu haqda heç nə düşünmürəm. Əslən Göyçə mahalının Zod kəndindənəm. Yeddi yaşımda bütün uşaqlığımı orada qoyub çıxmışam. O Vətən həsrətini yenidən yaşamaq istəmirəm. Buradan da başqa yerə gedə bilmərəm. Bura çox uyğunlaşmışam. Heç elə bir arzum da olmayıb ki, gedim Türkiyədə, ya da hansısa Avropa ölkəsində yaşayım. Allah nəsib edərsə, nə vaxtsa Zoda qayıtmaq istəyərəm. Möcüzə kimi görünən Şuşa, Qarabağ işğaldan azad olduğuna görə, Zodun da qayıdacağına çox ümidliyəm. Düzdür, evimizi dağıdıblar, amma bünövrəsinə belə toxunmağa razıyam. Qismət olarsa, orada ev tikib, yaşamaq istəyərəm. Yaşım artdıqca bunu daha çox arzulayıram. İnanıram ki, olacaq.

- Xaricə köçmək demişkən, bildiyim qədəriylə böyük oğlunuz Macarıstanda təhsil alıb. 

- Hə, orada təhsil alıb. Hətta Universiteti bitirdikdən sonra iş üçün şansı da var idi, amma başını bişirib geri gətirdim. Düzdür, uşağın fikirlərinə qarışmıram, tamamən azaddır, amma çox ailəcanlıyam. Uşağı böyütməmişəm ki, gedib xaricdə yaşasın. Gəlsin, vətənində işləsin, bacarığıyla, biliyi ilə özümüzünkilərə xidmət etsin. Həm də gözümün qabağında olsun. Yenə düşündüm və bir daha əmin oldum ki, uşaqların xaricdə yaşamağına razı ola bilmərəm. Kiçik oğlum da qismət olsa, burada təhsil alacaq. Aktyorluğa da maraqları olub. Amma çəkiliş prosesini gördükdən sonra fikirlərindən daşınıblar.

- Elməddin bəy, konkret hansı rolu canlandırmazsınız?

- Desəm, bir az inciyəcəklər. Kişinin qadın paltarı geyinib oynaması... demirəm ayıbdır, pisdir, yox, amma mən bacarmıram və etmək də istəmərəm. Bu yaşıma qədər etməmişəm, bundan sonra da edəcəyimi düşünmürəm. O obrazla insanları güldürmək istəmirəm. Bir şeyi də deyim ki, kaş Azərbaycanda sosial şəbəkələrə nəzarət komitəsi olardı. Pis nümunə olan insanların sosial şəbəkələrə girişinə tamamilə məhdudiyyət qoyulmalıdır. Ya da o adamları ən yaxşı halda deport etsinlər ölkədən.

- Yeni film planınız varmı?

- Var, amma bu haqda danışmaq istəmirəm. Çünki öncədən danışmaq mənə uğursuzluq gətirir. İşim alınmır, sonra biabır oluram hamının yanında. Deyirlər ki, bəs nə oldu filan-filan işlər görürdün, hanı nəticəsi? Ona görə də bunlar hələki sirr olaraq qalsın.

- Elməddin bəy, müsahibə boyu hansı sualı gözlədiniz?

- Soruşun ki, özünüzün ən bəyəndiyiniz rolunuz hansıdır?

- Elməddin bəy, ən çox bəyəndiyiniz rolunuz hansıdır?

- O "ən"i hələ oynamamışam. Düşünürəm ki, "ən" rolum hələ oynamadığım roldur. Yadda qalan isə daha çox "Taleh" obrazımdır.