Erməni Amerika Xartiyası və İranın susması Ekspert rəyləri KONKRET

Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan və ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken çərşənbə axşamı Vaşinqtonda İrəvan və Vaşinqton arasında strateji tərəfdaşlıq haqqında xartiya imzalayıblar. İmzalanma mərasimini Ermənistan İctimai Televiziyası canlı yayımlayıb.

“Biz Ermənistanla təhlükəsizlik və müdafiə sahəsində də əməkdaşlıq edirik. Xüsusilə, onlar Ermənistanın suverenliyini möhkəmləndirməyə yönəlib”, – Blinken bildirib. O deyib ki, gələn həftə Ermənistana sərhəd mühafizəsi üzrə xüsusi qrup birgə iş aparmaq üçün səfər edəcək.

Hər kəs bilir ki, Ermənistan özünü İranın ən yaxın tərəfdaşlarından biri kimi göstərir. Amma indiki İran hakimiyyətinin birinci düşməni ABŞ-dır. İndi Tehran Ermənistanla ABŞ arasında xartiyanın imzalanmasına necə reaksiya verəcək? Axı bu, onun üçün də birmənalı zərbədir.

KONKRET.az xəbər verir ki, bu vəziyyəti bu sahədə çalışan xarici mütəxəssislər caliber.az-a şərh ediblər.

Rusiya Dövlət Humanitar Universitetinin Müasir Şərq və Afrika kafedrasının dosenti, Rusiya Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun baş elmi işçisi Lana Ravandi-Fadai hesab edir ki, bu sazişin bağlanması həqiqətən də ABŞ-ın Ermənistandakı daxili siyasi proseslərə təsirində bir irəliləyişdir.

“Bu, Tehranda narahatlıq yaradır. Lakin İran hakimiyyəti Ermənistanın indiki rəhbərliyini günahlandırmağa tələsmir, çünki Ermənistan İranda “türk faktoru”na təsir vasitəsi kimi qəbul edilir. Azərbaycanın regionda artan təsirini tarazlaşdırmaq üçün İrana Ermənistanla yaxşı münasibətlər lazımdır.

Bütövlükdə İranın rəsmi mətbuatı bu razılaşmaya az yer verib. Və ilk növbədə Ermənistana deyil, Amerikaya qarşı ittihamlar səsləndirilir.
Belə ki, bu nəşrlərdən biri olan “Mashreg” yazır ki, bağlanmış saziş ABŞ-ın Ermənistanın daxili işlərinə, o cümlədən təhlükəsizlik və hərbi sahələrə fəal müdaxilə etmək niyyətini nümayiş etdirib. Bu, regionda gərginliyi və qeyri-sabitliyi artıra, eləcə də Ermənistanın suverenliyini zəiflədə və onu Rusiya-Amerika münaqişəsi meydanına çevirə bilər.
Nəşr onu da qeyd edir ki, İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Əli Əkbər Əhmədian Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyana iclasda regiondankənar qüvvələrin mövcudluğunun regionda sabitlik və təhlükəsizliyə töhfə verməyəcəyini deyib.
Lana Ravandi-Fadai, ümumiyyətlə Tehran və İrəvan arasında münasibətlərin ciddi şəkildə pisləşməyəcəyini proqnozlaşdırır, çünki İran istənilən halda Ermənistanla münasibətləri iranlılarla Avropa arasında iqtisadi qarşılıqlı əlaqəni təmin edən ölkə kimi dəyərləndirir.
“Buna görə də Tehran Ermənistanın müxtəlif ölkələrlə, o cümlədən Qərb dünyasının liderləri ilə sazişlər imzalamaq hüququna hörmət edir. Amma bu, açıq-aşkar qeyri-dost addımlarla (məsələn, Ermənistanda ABŞ hərbi bazasının yaradılması) müşayiət olunarsa, o zaman münasibətlər pisləşə bilər”, – Ravandi-Fədai etiraf edir.

İranlı politoloq və Rusiya-İran münasibətləri üzrə mütəxəssis Əmir Məhəmmədi Çahaki hesab edir ki, İran İslam Respublikasının Suriyadan dönməz şəkildə çıxarılmasından, Bəşər Əsədin devrilməsindən, eləcə də Livandakı nüfuzunun itirilməsindən sonra rəsmi Tehran özünü çətin vəziyyətə salıb.

“Donald Trampın Ağ Evə gəlişi və Qərblə gərginliyin azaldılması zərurəti bu tarixi dövrün əlavə çağırışlarına çevrilib.
Ayətullah Xameneinin Paşinyanla görüşündə ABŞ-la əməkdaşlığın riskləri barədə xəbərdarlıq etməsinə baxmayaraq, Ermənistanla ABŞ arasında strateji saziş Ermənistanın suveren hüququ kimi qəbul edilir. Bu vəziyyətdə İran prezident Məsud Pezeşkianın rəhbərliyi altında bütün qonşuları ilə gərginliyi azaltmağa çalışır. Tehran çox güman ki, ehtiyatlı mövqe tutacaq və Ermənistanla münasibətlərini zəiflətmək istəyini nümayiş etdirməyəcək”, – Çahaki deyib.
Sonda o qeyd edib ki, hətta Kreml Ermənistanla ABŞ arasında strateji razılaşmaya təmkin və ehtiyatla reaksiya verib.

Natiq Səlim,

KONKRET.az