“Fuqu planı” Yaponiya Uzaq Şərqdə İsrail dövləti yaratmaq istəyib

“Fuqu planı” kitabı epiqrafla başlayır: “Mümkün olanı reallığa çevirənlərin xoşbəxtliyinə (To mazal). Epiqraf Tokayerin bu kitabın hazırlanmasında göstərdiyi köməyə və əməkdaşlığa görə təşəkkür etmək istədiyi insanlara həsr olunub”.

Ölkə.Az musavat.com-a istinadən bildirir ki, XX əsrin əvvəllərində dünyada hegemoluq edən bəzi ölkələri bir neçə səbəbdən, o cümlədən Avropa ölkələrini tez bir zamanda tərk etmələrinə görə yəhudilər üçün xüsusi dövlət yaratmaqda maraqlı olublar. Yaponiya da bu problemi həll etmək üçün canfəşanlıq göstərib. Tokio bununla iqtisadi mənfəət və qazanc əldə etmək, həm rəqibləri üzərində üstünlük qazanmaq, həm də Cənub-Şərqi Asiyada genişlənməsini təmin etmək istəyib.

1930-cu illərin əvvəllərində imperator ordusu, hərbi dəniz qüvvələrinin üzvləri və iqtisadçıların da daxil olduğu bir qrup yapon rəsmi şəxslər Çinin şimal-şərqindəki Mançuriyada yəhudilər üçün “vətən” yaratmaq planı hazırlayıb. Burada düşünülən ideyanı reallaşdırmaq rahat olub. Çünki Yaponiya imperiya hakimiyyəti orada “Mançjou-qo” adlı kiçik dövlət qurub. Yaponları Mançuriya strateji əhəmiyyətinə, Sovet İttifaqına yaxın yerləşməsinə və mühüm xammal, xüsusilə kömür və dəmir ehtiyatlarına görə cəlb edib.
Bölgəni işğal etdikdən sonra yapon hərbçilər kənar tərəfdaşlar olmadan investisiya və iqtisadi istismarı artırmağın çətinliyini başa düşüblər və buna görə də burada Avropada təqiblərdən qaçan yəhudilər üçün “dövlət” qurmaq istəyiblər.

Yaponiya layihəsi qeyri-rəsmi olaraq “Fuqu planı” adlanıb. Zəhərli və eyni zamanda çox dadlı olan fuqu balığı düzgün bişirilməsə insanı öldürür və onun dadına öncə hazırlayan aşbaz baxır. Odur ki, Yaponiya imperiyası bu layihədən öz maraqları üçün üstüörtülü şəkildə “dadlı və qidalı yemək” əldə etməyə çalışıb.

Yəhudilərin köçürülməsi

Mançuriyada yəhudilərə dövlət yaratmaqla bağlı Yaponiyanın planı 1979-cu ildə amerikalılar Marvin Tokayer və Meri Şvarts tərəfindən nəşr olunan “Fuqu planı” adlı kitabda ətraflı təsvir edilib. 1934-cü ildə hazırlanan plana əsasən yaponlar Almaniyada yaşayan 50 000 yəhudini Çinin tərkibindəki Mançuriyada süni “Mançjou-qo” əyalətinə gətirməklə səhrada onlar üçün dövlət qurmaq istəyib. Nəticədə Yaponiya ilə SSRİ arasında bufer zona yaranacaq, üstəlik, Amerika yəhudiləri mütləq buraya investisiya qoyacaqdı.
Bu layihə vasitəsilə plan təşkilatçıları Şimali Amerikadakı yəhudi icması ilə yaxınlaşmağa və müvafiq olaraq Yaponiyanın Qərbdəki imicini yaxşılaşdırmağa, habelə Çindən alınan bu ərazidə iqtisadi dirçəlişə nail olmağa çalışıblar.

Yaponiya diplomatları, hərbi qulluqçuları və planının tərəfdarları 1939-cu ilin yayında ölkənin ekspansiyasının xeyrinə Amerika ictimai rəyinə təsir göstərmək üçün Çindəki aparıcı yəhudi iş adamlarının dəstəyini almaq məqsədilə gizli hesabatlar yaymağa çalışıblar.

Kitabın həmmüəllifi ravvin Tokayer bildirib ki, planın sponsorları tanınmış yəhudi simalarından, xüsusən də o vaxtkı Ümumdünya Yəhudi Konqresinin prezidenti, ABŞ-nin dövlət başçısı Franklin Ruzveltlə dostluğu ilə tanınan ravvin Stiven Vaysdan xeyir-dua almaq istəyiblər.

1940-cı ilin əvvəllərində yapon sənayeçisi və planın qızğın tərəfdarı olan Mitsuzu Tamura Mançuriyadan olan yəhudi iş adamı Leo Zihmanın əli ilə Nyu-Yorkda ravvin Vaysı ziyarət edib. Lakin ravvin Vays ona cavab verməyib. Buna baxmayaraq, “Fuqu planı”nı dəstəkləyənlər xüsusilə ABŞ-da yəhudilərdən investisiya cəlb etmək imkanlarına əmin olan yapon iş adamlarından dəstək alıblar və bu koloniyalar üçün planların müəyyələşdirilməsi, Mançuriyada və hətta yəhudi icmasının yerləşdiyi Şanxaya yaxın ərazilərdə yerləri seçmək prosesinə başlayıblar.

Yarımçıq qalan plan

Planın müəllifləri vurğulayıbılar ki, Mançuriyada keçirilən yəhudi yığıncaqları din azadlığına, mədəni və təhsil müstəqilliyinə malik olacaq. Buna baxmayaraq, Yaponiya hökuməti onların təhlükəli yönə çevrilməməsi üçün nəzarət mexanizmi hazırlayıb. 1938-ci ildə uzunmüddətli plan nazirlər kabineti tərəfindən təsdiq edilib. Mançuriyanın böyük bir parçası ilə yanaşı, Şanxay da yəhudi muxtariyyəti üçün ayrılıb. Bəzi yəhudilərin dəstəyini almaq mümkün olub, çünki Fələstinə köçmək ideyasını o dövrdə reallaşdırmaq mümkün olmayıb.

Həqiqətən, SSRİ-dən 20 minə qədər və eyni sayda yəhudi Amaniyadan Yaponiya koloniyalarına qaçıb. Litvadakı səfir Suqihara Tiune SSRİ ərazisindən keçməklə Mançuriyaya gedən azı 6 000 nəfərə viza verib. Planın tərəfdarları üçün bu insanlar çox yoxsul olublar. Varlı yəhudilər böyük və firavan bir şəhər olan Şanxaya köçərək amerikalıların ianələri hesabına yaşayıb. İşin birinci mərhələsinin yerinə yetirilməsinə baxmayaraq arzulanan iqtisadi bum əldə edilməyib.

Digər tərəfdən, II dünya müharibəsinin başlaması ilə vəziyyət dəyişib. Almaniya, Yaponiya və İtaliyanı birləşdirən üçtərəfli müqavilənin imzalanması ilə layihədən imtina edilib və 1940-cı ildə “Fuqu planı” nəhayət ləğv edilib. Almanların sərt mövqeyinə baxmayaraq, yaponlar müttəfiqlərini dinləməkdən imtina ediblər və müharibə zamanı Yaponiya imperiyasının ərazisində olan yəhudilər təhlükəsiz şəraitdə yaşayıblar.