Gənclərdə xərçəng niyə artır? ARAŞDIRMA

Yaşlandıqca xərçəng riski əhəmiyyətli dərəcədə arta bilər, lakin Amerika Xərçəng Cəmiyyətinin son hesabatı, artan xərçəng nisbətlərinin indi gənc yaşlarda, xüsusən də qadınlarda baş verdiyini göstərən dəyişən tendensiyaları ortaya qoyur.

Hesabatda vurğulanan həyəcanverici tendensiyalar süd vəzi, uşaqlıq yolu, kolorektal və mədəaltı vəzi xərçəngləri də daxil olmaqla 50 yaşdan kiçik yetkinlərdə erkən başlayan xərçənglərin artan nisbətlərini göstərir. Genetik və həyat tərzi faktorları rol oynasa da, mütəxəssislər indi ətraf mühitə məruz qalmanın bu həyəcanverici artıma təsirini araşdırırlar.

Amerika Xərçəng Cəmiyyətinin yeni hesabatında bəzi yaş qruplarında olan qadınlarda kişilərə nisbətən daha çox xərçəng diaqnozu qoyulduğu müəyyən edilib. Tapıntılar göstərdi ki, daha yüksək xərçəng nisbətləri kişilərdən qadınlara keçib və cinslər və yaşlı və gənc yetkinlər arasında fərqlər xeyli daralıb.

"A Cancer Journal for Clinicians" jurnalında dərc olunan illik hesabatda ABŞ-də xərçəngdən ölüm nisbətinin 1991-ci ildən 2022-ci ilə qədər 34% azaldığı müəyyən edilib.

Amerika Xərçəng Cəmiyyətinin məlumatlarında bildirilib ki, 50-64 yaş arası qadınlarda xərçəng nisbətləri indi kişilərə nisbətən daha yüksəkdir. Çox az bilinən səbəblərdən daha çox gənc və orta yaşlı qadınlar bu xəstəliyə tutulurlar.

Sağlam çəki saxlamaq, siqaretdən imtina etmək, alkoqol qəbulunu azaltmaq və qida ilə zəngin pəhriz yemək kimi sadə həyat tərzi dəyişiklikləri xərçəng riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.

ÇƏKİNİZİ QORUYUN

Sağlam həyat tərzini mənimsəməklə arıqlamaq həyat tərzi faktorlarının yaratdığı xərçəng riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. Artıq çəki və ya piylənmə döş xərçəngi, kolon xərçəngi, uşaqlıq yolu xərçəngi, öd kisəsi xərçəngi, qaraciyər xərçəngi və digərləri daxil olmaqla 13 növ xərçəngin inkişaf riski ilə əlaqələndirilir. Bu xərçənglər ABŞ-də hər il diaqnoz qoyulan bütün xərçənglərin 40%-ni təşkil edir.

SİQARET ÇƏKMƏYİN

Siqareti və tüstüsüz tütün kimi tütünə əsaslanan məhsulları tərk etmək xərçəng riskinizi əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. Tütün istifadəsi ağciyər xərçəngi, ağız xərçəngi və sidik kisəsi xərçəngi kimi xərçənglərlə əlaqələndirilir. On il ərzində siqaretdən imtina etmək ağciyər xərçəngi riskinizi 30-50% azalda bilər və həmçinin sidik kisəsi, yemək borusu və ya böyrək xərçəngi riskinizi azalda bilər. Bu məhsulları 5-10 il müddətinə tərk etməklə ağız, boğaz və ya səs telləri xərçəngi inkişaf riskinizi azalda bilərsiniz.

LİFLƏ ZƏNGİN QİDALAR YEYİN

Liflə zəngin qidalar yemək bağırsağınızı sağlam saxlaya, çəki artımının qarşısını ala və ən azı 13 növ xərçəng riskini azalda bilər. Xüsusilə bağırsaq xərçəngi riskini azaldır. Liflə zəngin qidalar nəcisinizə həcm əlavə edə və onun bağırsaqlarda hərəkət etməsinə kömək edə bilər. O, həmçinin bağırsaqlarınızdakı zərərli maddələri təmizləyir.

ALKOL İSTİFADƏSİNİ MƏHDUDLAŞDIRIN

Spirtli içkilər ağız, boğaz, səs qutusu, yemək borusu, kolon və düz bağırsaq, qaraciyər və döş xərçəngi də daxil olmaqla yeddi növ xərçənglə əlaqələndirilir.
Günəşin zərərli UV şüaları dəri xərçəngi riskini artıra bilər və bu ölümcül xəstəliyin qarşısını almaq üçün günəşdən qoruyucu kremlər sürtmək vacibdir. Dəri xərçənginə səbəb olan UV şüalarının qarşısını almaq və ya udmaq yolu ilə işləyir. Günəş kreminin xərçəngə səbəb olması ilə bağlı narahatlıqlar olsa da, günəş kremindən istifadənin döş xərçəngi və ya hər hansı digər xərçəng növü riskini artırdığına dair heç bir aydın dəlil yoxdur.

FİZİKİ FƏALİYYƏT

Hər gün idman etmək nəinki sizi formada və enerjili saxlayır, həm də xərçəng də daxil olmaqla müxtəlif xroniki xəstəliklərin riskini azaldır. Fiziki cəhətdən aktiv olan insanlar döş xərçəngi, kolon xərçəngi, sidik kisəsi xərçəngi, böyrək xərçəngi, ağciyər xərçəngi kimi bir neçə ümumi xərçəngə tutulma riski ilə üzləşirlər.
Xərçəng skrininqinizi aktual saxlamaq vacibdir, çünki xəstəliyin erkən, daha müalicə oluna bilən mərhələlərində, tez-tez simptomlar görünməzdən əvvəl aşkar edilərək xərçəngin qarşısının alınmasında mühüm rol oynayır.

Skrininq vasitəsilə erkən aşkarlanması xərçənglə bağlı ölümləri azalda və uzunmüddətli sağ qalma nisbətlərini yaxşılaşdıra bilər. Həm də vaxtında müdaxilələrə imkan verməklə xəstəliyin daha da irəliləməsi ehtimalını azaldır.

Mövsüm

AzNews.az