Genişmiqyaslı meşə yanğınları əkinləri yayın istisindən necə qorudu?

Kanadada meşə yanğınlarının tüstüsü builki kanola məhsuluna (Kanada kolzasına) müsbət təsir göstərən həddindən artıq istilərin qarşısını almağa kömək eüdib.

Qaynarinfo "Reuters"a istinadən xəbər verir ki, gözlənilməz fakt alimlərin tüstünün kənd təsərrüfatı üçün zərərli olması ilə bağlı fikirləri ilə ziddiyyət təşkil edir.

Kanadanın qərb əyalətləri son onilliklərdə iqlim dəyişikliyi səbəbindən daha isti və daha quru şəraitin yaratdığı ikinci ən böyük meşə yanğınları mövsümünü yaşayır. Bəzi kanola fermerləri dumanlı yay səmasının gözlənilməz faydalarını gördüklərini deyirlər - bir şərtlə ki, bitkilər çiçək açan zaman iyul ayında baş versinlər.

Keçən yay yüksək temperatur və qızmar günəş sarı kanola çiçəklərini yandırıb və tozcuqlarını məhv edib, bu da Kanadanın qərbində məhsuldarlığın azalmasına səbəb olub. Bu yay meşə yanğınlarının tüstüsü iyul ayında səmanı qaraldıb, yeni məhsulu qızmar günəşdən qoruyub.

Tüstü zərif çiçək ləçəklərini və bitki tozcuqlarını güclü istidən və günəş işığından qoruyur, yayın əksər hissəsini davam etdirən quraqlığın təsirini azaldır. Bu tapıntı elm adamlarının uzun müddət güclü tüstünün məhsulun məhsuldarlığına və qida keyfiyyətinə əsasən mənfi təsir göstərdiyinə dair inancı ilə ziddiyyət təşkil edir.

Mütəxəssislər tüstünün temperaturun aşağı düşməsinə və günəş işığını sönməsinə kömək etdiyini irəli sürüblər. Onun soyuducu təsiri çiçəkləmə zamanı məhsullara zərər verə biləcək yüksək gündüz və gecə temperaturlarını da kompensasiya edir.

Tüstünün qarğıdalı və soya kimi Şimali Amerikanın ən çox yayılmış məhsulları üçün zərərli olacağı ehtimal edilir, çünki bitkilərin böyüməsi üçün lazım olan istilik və günəş işığını azaldır.

Lakin əsasən Şimali Amerika, Avropa və Çinin sərin şimal düzənliklərində və Avstraliyada qış məhsulu kimi yetişdirilən kanola istini sevmir. Yüksək temperatur kolza poleninə son dərəcə zərərlidir, gübrələmə və toxum istehsalına mane olur. Və həddindən artıq günəş çiçək ləçəklərini yandıra bilər.

Alimlər deyirlər ki, onların daha çox araşdırmaya ehtiyacı var. Fermerlərin builki məhsul üçün fayda iddialarına baxmayaraq, onlar qeyd edirlər ki, tüstü gələcəkdə məhsulu ləngidə və zəiflədə bilər.

Qeyd etmək lazımdır ki, duman fotosintez üçün vacib olan xlorofilli məhv edə və bitki inkişafı üçün həlledici olan fermentlərin effektivliyini azalda bilər.

Kanada, ölkənin geniş boreal meşələri boyunca bir zolaqda 8,5 milyon hektar sahədə becərməklə, dünyanın ən böyük kolza istehsalçısıdır. Onun toxumları yemək yağı, biodizel və heyvan yemi istehsal etmək üçün üyüdülür.

Aydın