İlahiyyatçı: Akademik Zəngəzur dəhlizinin açılmasına görə niyə Mir Mövsüm ağanın cəddini çağıraraq kömək istəmir?

"İstər Peyğəmbər olsun, istər imam, istərsə də seyid, övliya, onların cəddini, yəni ölmüş babalarını köməyə çağırmaq heç bir səmavi dinin əsas prinsiplərində yoxdur və bu, Allahın qüdrətinə və bəşəriyyətə yaxınlığına şübhə kimi qəbul edilir. Digər tərəfdən isə ölmüş insanın öləndən sonra Allaha məxsus ilahi xüsusiyyətlərə sahib olması nə elmi, nə dini, nə də fəlsəfi cəhətdən təsdiq olunub, qəbul da edilir. Yəni Allah özünə məxsus olan ilahilik sifətlərini Mir Mövsüm ağa ilə yaxud başqası ilə bölüşdürməyib. Mir Mövsüm ağa seyid soyuna mənsub, müsbət enerjiyə, müsbət auraya sahib, bir qədər də fiziki qüsurlu adi insan olub. Sağlığında onu ziyarət ediblər, o da insanlara bacardığı qədər faydalı olmağa çalışıb, insanlar üçün Allaha dua edib, ondan istəyib. Ancaq bu gün akademikin, elm sahibinin Mir Mövsüm ağanın cəddini, yəni babalarını çağıraraq işlərini həll etdiyini deməsi dəhşətdir. İnsanları elmə, fəlsəfəyə, sağlam dini düşüncəyə yox, xurafata, cəhalətə, mövhumata yönəltməsi anlaşılan deyil. Bu, seyidlərə də, Peyğəmbərə də, dinə də hörmətsizlikdir. Hörmətli Akademikin fikrinə görə, seyidlərin cəddi yalnız xırda işlərdə, hasara dəmir məhəccər axtarıb tapa bilməyəndə, xaricdə pulun qurtaranda adama kömək olur? Bəs böyük məsələlərdə necə, kömək ola bilmir, yaxud gücü çatmır? Məsələn, 30 ilə yaxın davam edən keçmiş Qarabağ probleminin həllində seyidlərin cəddini hörmətli akademik niyə çağırmayıb ki, 3 min şəhid də verməzdik? Yaxud hazırda Zəngəzur dəhlizinin açılmasına görə hörmətli akademik niyə cədd çağıraraq kömək istəmir? Bunun elmi, fəlsəfi anlamı nədir? Əgər seyidin cəddində elə bir böyük qüdrət varsa, dövlət əhəmiyyətli, ictimai yük daşıyan mövzularda nə üçün istifadə olunmur? Buna gərək akademik cavab verəydi, özü də akademik səviyyədə".

Bu sözləri Pravda.az-a ilahiyyatçı Tural İrfan AMEA-nın keçmiş rəhbəri, akademik Akif Əlizadənin “Xaricdə idim, Ətağanın cəddini çağırdım, yollar açıldı” fikirlərinin müzakirə yaratması barədə danışarkən deyib.

"Seyidləri də, Peyğəmbəri də, dini də belə düşüncələr xurafat obyekti kimi təqdim edir. Ayıbdır, vallah. Bunu hansısa bir savadsız adam, xurafatçı düçüncədə olan biri desə, dərd yarıdır, akademik əgər belə düşünürsə, adamın bu cəmiyyətə yazığı gəlir ki, bu alimdən nə götürsün. Məsələ budur ki, elm bu kimi şeylərin xurafat və əsassız olduğunu sübut edib. Din də rədd edir. Əsla qəbul etmir ki, insan cinlərdən, ruhlardan, ölmüş adamların cəddindən kömək istəsin, mədəd umsun. Mən bu akademikin söylədiyi fikirləri həm elmə, həm də dinə zərbə vuran, xələl gətirən xurafat hesab edirəm. Hər şeydən öncə bildirim ki, İslam dinində dua yalnız Allaha edilir və fövqəladə istəklərdə yalnız ondan imdad umulur. Başqalarından istəmək "Qurani-Kərim"də yasaqlanıb, çünki Allaha heç nəyi şərik qoşmaq olmaz. Başqalarının Allah qədər vermək, bəxş etmək qabiliyyəti və qüdrəti yoxdur. Seyidlərin, övliyaların ruhundan, cəddindən kömək istəmək xurafat və bidətdir. Dinlə də, elmlə də tam ziddiyyət təşkil edir. Bu barədə Şərq, İslam filosoflarının mötəbər traktatları, mətnləri var. Xüsusən, Əl Kindi, İbn Sina, Fərabi, İbn Rüşd kimi mütəfəkkirlər bu kimi əqidəvi, kəlami mövzularda elmi, fəlsəfi şərhlər yazıblar. "Cədd" məfhumunu bizim cəmiyyət yanlış anlayır. Elə zənn edirlər ki, seyidlərin "cəddi", yəni onların xüsusi bir qüvvəsi, ölməz ilahlıq qüdrətidir və buna görə də "cədd"i çağırırlar, Allahdan istəniləcək şeyləri ondan umurlar və istəyirlər. Düşünürlər ki, "cədd" Allahdan daha humanistdir və istəyəndə daha tez verir. Əks halda, böyük və qadir olan, insana şah damarından daha yaxın olan Allahı qoyub "cədd"ən mədəd ummazlar. Bu da görünür, Sovetlər dövrünün insanları dinin mahiyyətindən uzun müddət uzaq salmasının nəticəsidir. İnsanlar həmin dövrdə xurafatı və mövhumatı din bilib qoruyub saxlayıblar. "Cədd" ərəb sözüdür, ata və ana tərəfdən ata-babalar, əcdad mənasındadır. Hər kəsin "cəddi" var, yəni babaları, soyu, kökü var. Seyidlər də Həzrət Hüseynin soyundan gələnlərə verilən addır. Əsl seyidlərin də cəddi İmam Hüseyn, Peyğəmbər sayılır. Yəni İslamda belə bir cəddçağırma inancı olmayıb. Bu, sonralar qədim fars inanclarından müsəlmanlara arasına sirayət edib", - o qeyd edib.

Qeyd: A.Əlizadə müzakirələrə səbəb olan fikri APA-ya müsahibəsində deyib.

Aytəkin Qardaşova