İranın yeni prezidenti köhnə siyasəti sorgulayır

İran Prezidenti Məsud Pezeşkian nəsə etməyə çalışır. Onun müharibədən sonra verdiyi açıqlamalar, İranda yaşayan xalqların, o cümlədən türklərin öz dilində danışmaq zərurətini bildirməsi, ölkəsindəki mühafizəkarların etirazına rəğmən, Xankəndinə gələrək İlham Əliyevlə ikinci dəfə görüşməsi buna işarədir. Məsud Pezeşkian ABŞ Prezidenti Donald Trampa yaxınlığı ilə bilinən jurnalist Taker Karlsona Tehranda verdiyi müsahibədə başqa maraqlı fikir də söyləyib. Pezeşkian İranın ali rəhbəri Seyid Əli Xameneinin amerikalı investorların ölkəyə gələ biləcəyinə inandığını söyləyib. Pezeşkianın sözlərinə görə, Xamenei deyib ki, “amerikalı investorlar İrana gələ bilər və onların fəaliyyətinə heç bir maneə yoxdur”. Doğrusu buna bir qədər şübhəylə yanaşıram. 

Xamanei “Amerikaya ölüm” şüarının həmmüəlliflərindən biridir. ABŞ İsrailə qoşularaq İranın uranı zənginləşdirən mərkəzlərinə ağır bombalar atıb. Bundan keçən qısa müddətdə ali dini liderin amerikalı investorları İrana dəvət etməsi onun və arxasındakı mühafizəkar qüvvələrin baxışlarıyla üst-üstə düşmür. Ancaq son hadisələrin İrandakı mühafizəkar qüvvələrin xarici və təhlükəsizlik siyasətinə baxışlarını dəyişdirdiyini də istisna etmək olmaz. Bəlkə anladılar ki, ABŞ-İsrail ittifaqı ilə üz-üzə gəlməkdənsə, biri ilə normal münasibətlər qurmağa ehtiyac var. Hər nədirsə, mühafizəkarlar Məsud Pezeşkianı qabağa veriblər. İsrailin müharibə zamanı Məsud Pezeşkianı qətlə yetirmək planının olduğuna inanmıram. Pezeşkian Xamaneidən fərqli olaraq müharibə günlərində bunkerdə gizlənməmişdi. Yəni İsrail üçün Pezeşkianı öldürmək çətin olmamalıydı. Ancaq bu İsrailin ən böyük yanlışı olardı. Ona görə də İsrail İran Prezidentinin deyil ali dini liderin ovuna çıxmışdı. Məsud Pezeşkian İranın dünyaya açılmasını, neft pullarının proksi qüvvələrə deyil İran vətəndaşlarının sosial problemlərinin həllinə yönəldilməsini və qonşularla yaxşı münasibətlər istəyir. Onun başı üzərindəki qüvvələr də bunu istəyirmi? Əsas sual budur.

Elxan Şahinoğlu, 

politoloq