İşlərini daimi təxirə salmaq psixoloji xəstəlikdir? Səbəbi bu imiş

Həyatda hər şeyi daim təxirə salmaq xəstəlikdir, yoxsa normal birdavranışdır? Mütəxəssislərin fikrincə, bu, dərin psixoloji proseslərlə bağlıdır.

Ölkə.Az xəbər verir ki, təxirə salmaq qısa müddətdə rahatlıq hissi versə də, uzun müddətdə insanın psixi sağlamlığına zərər yetirir.

Xüsusilə mükəmməlliyyətçi insanlar öz işlərini daim təxirə salırlar. Çünki insan beyni bəyənmədiyi, çətin hesab etdiyi və ya narahat olduğu şeylərdən qaçmaq üçün proqramlaşdırılıb.
Yəni təxirə salmaq çox vaxt qaçmaq davranışıdır. Bir işə başlamaq bizi narahat edirsə beynimiz onu rədd edir və qısamüddətli rahatlıq təmin edir. 

Türkiyəli kliniki psixoloq Tilbe Sönmezler işləri daim təxirə salmağın sağlamlıq üçün risklərindən söz açıb:

“Qısamüddətli rahatlama uzun müddətli stress deməkdir. Biz elə hiss edirik ki, qaçdığımız şeydən qurtulduğumuzu düşünürük, amma iş bitmədiyi üçün beynimiz heç vaxt tam rahatlaşmır. Sonra bunu son dəqiqəyə buraxmaq güclü stress, narahatlıq və bəzən panika yaradır”.

Psixoloq təxirə salmağın xəstəlik yox, davranış nümunəsi olduğunu vurğulayıb:

“Ancaq bəzi hallarda bu altda qalan bir psixoloji mənzərə ola bilər. Məsələn, hər şeyi sonraya saxlamaq narahatlıq pozğunluğu, depressiya və ya diqqət çatışmazlığı ilə müşayiət oluna bilər. Əgər bu davranış insanın işinə, məktəb və ya ictimai həyatına ciddi təsir edirsə, müalicə edilməlidir”.

T.Sönmezlər ertələmək davranışının psixoloji yükü artırdığını söyləyib:

“Çünki təxirə salınmış vəzifələr beynimizin bir küncündə qalır. Fərqində olmasaq belə, stress yaradır. Bəzən gecələr yatarkən belə, şüuraltı olaraq “mən hələ etməmişəm” düşüncəsi beynimizi məşğul edir. Bu, uzun müddətdə narahatlığı artırır, insanların özlərini qeyri-adekvat və günahkar hiss etməsinə səbəb olur”.

Mütəxəssis təxirə salmaq davranışı ilə mübarizə aparmaq üçün bir sıra tövsiyələr də verib:

Böyük vəzifələri daha kiçik hissələrə bölün. “Bir saat işləyəcəm” əvəzinə “yalnız 10 dəqiqə işləyəcəm” demək motivasiyanı artırır.

Mükafat sistemi qurun. İş bitdikdən sonra özünüzə kiçik bir mükafat verin.

Diqqəti yayındıran amilləri azaldın. Telefonunuza bir müddət ara verin.

Bütün günü bitirə bilməyəcək qədər uzun siyahılar hazırlamaqdansa, real planlar qurun.

Ən əsası, özünüzə əsəbləşməyin. Bu, iradə çatışmazlığı deyil, çox vaxt emosional mübarizə strategiyasıdır. Bunu dərk etdikdə, özümüzə mərhəmət göstərdikdə və yeni vərdişlər inkişaf etdirdikdə, ertələməyin bizə təsiri azalır.

Əgər hər şeyi təxirə salmaq davranışı iş və məktəb həyatını ciddi şəkildə pozursa, özünüzü daim günahkar və ya stresli hiss edirsinizsə, mütləq mütəxəssislə məsləhətləşin.

Psixoloq insanların daim öz işlərini təxirə salmasının bir neçə səbəbini də açıqlayıb.

Mükəmməl olmaq düşüncəsi: "Birdən mükəmməl olmasa?" Bu səbəbdən mükəmməllikçilər özlərinə çox yüksək standartlar qoyduqları üçün bir işə başlamaqda çətinlik çəkirlər.

Uğursuzluk qorxusu: Bəzən insanlar “Birdən bacarmasam?” narahatlığı ilə işə başlamırlar. İşi heç görməmək, uğursuz olmaqdan daha təhlükəsizdir.

Emosional qaçış: Biz şüursuz olaraq darıxdırıcı, çətinləşdirən və ya narahatlığa səbəb olan işlərdən qaçırıq.

Vaxtın idarə edilməsi problemi: Planlaşdırma olmadıqda ertələmək ehtimalı artır.

Billurə Yunus