İsrailin qələbə proqnozu: Strateji hədəflər və siyasi ritorika

İsrailin strateji işlər naziri Ron Dermerin son açıqlaması yeni bir müzakirə mərhələsinin qapısını açır.

Müharibənin nə zaman başa çatacağına dair cəsarətli proqnoz regionda artmaqda olan beynəlxalq təzyiqlərin və İsrailin öz strateji hədəflərinə sadiqliyinin göstəricisidir. Lakin diqqətçəkən məqam, Dermerin bu “qələbə”nin necə əldə olunacağına və onun konkret nə anlam daşıdığına dair susqunluğudur. Münaqişənin intensivliyi, insan itkiləri və regional sabitliyə təsiri fonunda bu cür bəyanatlar həm siyasi ritorika, həm də strateji mesaj kimi dəyərləndirilə bilər. Belə olan halda, “qələbə”nin nə demək olduğu, sülhə aparan yolun hansı şərtlərlə keçəcəyini müəyyənləşdirən əsas suallardan birinə çevrilir.

Əslində, bu cür açıqlamalar İsrailin həm daxili auditoriyasına, həm də beynəlxalq ictimaiyyətə yönəlmiş mesajıdır. Daxildə xalq arasında ümid və dayanıqlılıq hissini gücləndirmək məqsədi güdülürsə, xarici aləmdə bu, İsrailin planlı və nəticəyönlü bir strategiya ilə hərəkət etdiyini göstərmək istəyidir. Lakin İsrailin hərbi və siyasi rəhbərliyi “qələbə” dedikdə nəyi nəzərdə tutur? Bu, HƏMAS-ın tamamilə məhv edilməsi, yoxsa yalnız onun hərbi gücünün zəiflədilməsi anlamına gəlir? Yoxsa bu, Qəzza zolağında alternativ idarəetmə modelinin qurulması ilə bağlıdır? Bütün bu suallar hələ də cavabsızdır.

Mövzu ilə bağlı Bakıvaxtı.az-a açıqlama verən politoloq Kazım Kazımov bildirib ki, İsrail rəsmisinin 12 ay sonra müharibə bitəcək bəyanatını konkret, dəyişməz bir vəd kimi qiymətləndirmək doğru olmaz. Bu cür açıqlamalar daha çox siyasi ritorika xarakteri daşıyır və ictimai rəyə yönəlmiş müvəqqəti mesajlar kimi çıxış edir:

"Əvvəllər də bənzər bəyanatlar səsləndirilib, müharibənin iki-üç ay ərzində sona çatacağına dair açıqlamalar verilib, lakin hadisələrin real inkişafı bu proqnozları doğrultmayıb. Ölənlərin sayı artmaqda davam edir, qarşıdurma isə hələ də intensiv şəkildə davam edir. Belə şəraitdə verilən bu cür “təxmini” açıqlamaların uzunmüddətli tarixi və strateji dəyəri olmur; bir neçə il sonra bu sözlərin xatırlanması belə ehtimal olunmur. Ona görə də bu kimi bəyanatlara daha çox situativ siyasi proqnoz kimi baxmaq lazımdır, real proseslərin gedişatını təyin edən həlledici faktorlar kimi yox. Bu yanaşma həm də onu göstərir ki, müharibənin taleyini müəyyən edən yalnız hərbi planlar deyil, eyni zamanda dəyişkən regional və beynəlxalq münasibətlərdir".

Kazım Kazımov: Bu tip bəyanatların səsləndirilməsi halı ilk dəfə yaşanmır

Onun sözlərinə görə, müharibənin sonunda konkret bir qələbənin tərifini verməmək, qarşıdurmaların daha uzun müddət davam edəcəyini və həllin sadə hərbi uğurla əldə olunmadığını göstərir:

"Həm də, sülh danışıqları və diplomatik həll yolları haqqında daha az danışılması, müharibə ilə bağlı fikirlərin fərqli olduğu amilini gücləndirir. Lakin Yaxın Şərq kimi mürəkkəb və çoxsaylı maraqların toqquşduğu bir regionda hərbi həllin tək başına qələbə gətirəcəyinə inanmaq böyük risk daşıyır. Bu, həm də regionun digər dövlətlərinin, beynəlxalq güclərin və hətta daxili siyasi təbəqələrin reaksiyalarını nəzərə alaraq yenidən qiymətləndirilməli bir yanaşmadır".

Əli Hüseynov