Icma.az
close
up
RU
KADİM TÜRK ŞEHİRLERİ

KADİM TÜRK ŞEHİRLERİ

Turkstan.az portalından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər yayır.

Son yarım asırda gözlerimizle görüp bizzat tanık olduk ki modern sömürgecilik şehirleri ve ülkeleri işgal etmeden önce ülke insanlarının zihinlerini ele geçirmeye çalışıyor.
Sanayi devrimiyle daha da yaygınlaşan ancak tarihin ilk devirlerinden bu yana kullanılan bir gerçek var ki o da işgal ve istilalar önce zihinlerin istila ve işgaliyle başlıyor.
Osmanlı’ya karşı görülen Arap-Vahabi isyanlarının arkasında İngiliz, Fransız; Ermeni isyanlarında Rus, Fransa, ABD ve İngiltere’nin etkileri, Balkan isyanlarında Rus ve Batı teşvik, tazyik ve yönlendirmeleri zihinlerde başlayan sürecin sonucunda gelişen isyanlardır.
Hatta zihin öyle güçlü bir organizmadır ki inandığı, doğru kabul ettiği her ne varsa körü körüne bağlanmaya iter. Akılla gönül, gönülle zihin aynı derecede duyarlı olmayabilir ve aynı yönlere bakamayabilir. Aklın reddettiği bir düşünce ve olay karşısında duygular farklı şeyler söyleyip zihni farklı yönlendirip yanıltabilir.
Son iki asırdır zihinlerimize giydirilen ideolojik kalıplar, kökü dışarıda, Türk tarihi ve kültür mayasıyla mayalanmamış devlet, ekonomi, fikir ve yaşam modelleri Türk dünyasında yaşanan kırılmalarının en önemli sebeplerindendir.
Şehirler bir milletin ve medeniyetin aynasıdır.
Kadim Türk şehirlerinden varlığını ve kültürel gücünü devam ettiren, bunun yanında sanayileşen şehirlerimizi örnek göstermek mümkün değildir. Kadim Türk şehirlerinden varlığı ve kültürel kimliğini korumakta direnen Halep, Semerkant, Buhara, Akmescit, Bahçesaray, Şeki, Gence, Nahcivan, Merv, Ürgenç, Çimkent,… Konya, İstanbul, Bosnasaray, Kerkük gibi birçok şehirlerimizi saymak mümkündür.
Kadim şehirlerimiz anlayana çok şey anlatır. Halep, Kerkük, Semerkant, Bosnasaray… Türk şehridir derken Türkün kültür mayası şehrin sokaklarına, kaldırımlarına, aşına, müziğine sinmiştir de o yüzden bu tür şehirlerimize Türk şehri deriz. Türk coğrafyalarında varlığını sürdüren ancak kültürel kimliğini kaybetme noktasına gelmiş birçok şehirden de bahsetmek mümkündür.
Şehrin sokaklarının anlatacağı o kadar çok hikâye vardır ki dinlemesini bilene kadim Türk medeniyetinin bazen neşeli bazen de kederli derslerini anlatır.
Geçen gün bir dost meclisinde Konya ile Manisa’yı, Kerkük’ü, Bosna’yı, Buhara’yı, Çimkent’i… Türk şehirlerini karşılaştırdık.
Modern hayatla birlikte geçmişi kucaklayabilen, geçmişle bu günün kültürel kimliğini birlikte yürütebilen önemli kültür ve medeniyet durağı şehirlerimizi gözümüz gibi bakmalıyız.
Tarihi ve kültürel dokusunu koruyan şehirlerimiz arasında Konya, Edirne, Bursa, Semerkant, Buhara… gibi şehirlerin tarihi ve kültürel dokusuyla hızla sanayileşen; şehrin kabına sığmaz olduğu ve kültürel yok oluşa doğru sürüklenen Manisa gibi Osmanlı’ya şehzadeler, hakanlar yetiştiren şehirleri kıyas etmek doğru olmasa gerekir.
Anadolu Selçuklu Devleti’nin başkentliğini yapmış Konya, Mevlana’nın kültürel ikliminde hüviyetini koruyabilmiş olsa da 1300’lerden sonra siyasi gücünü yitirmiştir.
Osmanlı’nın gözünde şehzadelerin görev yaptığı sancak şehirlerinin ayrıdır. Manisa, Amasya, Trabzon, Bursa, Kütahya… Şehirleri böyledir.
Saraylar, hanlar, haneler, Mevlevihaneler, hamamlar, türbeler, dergâhlar, bargâhlar, medreseler, hangahlar, şifahaneler... çınarlar, serviler, çamlar, lalelerle donatılan sanck şehirleri aynı zamanda coğrafi ve stratejik öneme sahiptir. Sancak şehirleri 1595’e kadar medeniyete yön veren hükümdarların yetiştiği şehirler olmuşlardır.
Toz kondurmadığımız, üzerine titrediğimiz şehrimizle ilgili elde kalan tarihi kayıtlar, mekânlar, dün ile bu günü birleştiren anlayışa sahip insan ve kurumlar neredeler diye düşündüğümüzde işte o zaman boğazımıza tarif edemediğimiz bir şey düğümlenir ve cümlelerimiz yarım kalır!
Kadim şehirlerimizi günümüzde de ayakta tutan en önemli ruh o şehrin tarihte yaşadığı dinamizm ve kültürel değerlerle günümüz modern hayatını sentezleyen anlayışın devam ediyor olmasıdır. Türk dünyasından bazı şehirlerden örnek verirken şehirlerin manevi ve milli değerleriyle birlikte nefes aldıklarını hatırlatmak isteriz.
Milli şahsiyetlerin şehirlere kattığı dinamizminin şehri kültürel ve ekonomik olarak ne denli etkilediğini ve bu etkinin modern hayatla birlikte devam ettirilmesinin ne denli önemli olduğunu bilmemiz gerekir.
Her mahalle, her sokak, her caddesinde bir türbenin, bir yatırın bulunduğu kadim Türk şehirlerinin milli mimarlarının kimler olduğunu bilmek gerekir?
Milli ve kültürel dinamiklerinden yoksun bırakılan öksüz ve yetim kalmış Türk şehirlerinin sadece modern mimari ve sanayi ile gelişmişliğini tamamlayamayacağı gibi ekonomik gelişmişlik de o şehre çok fazla bir yarar sağlamayacaktır!
Her sokak, cadde, bulvarlarda karşımıza çıkan milli önderlerimizin mezarları ya yerlerinden kaldırılmış ve talan edilmişse o şehir yaşanmaz olmaya başlamış demektir!
Sokakta oyun oynayan çocuklar bir mezar taşı görmüyor, bir ezan sesi işitmiyor ve menkıbelerle evliyaların, tarihi şahsiyetlerin hikâyelerini dedelerinden, ninelerinden dinlemiyorsa o çocukların kültürel ve zihni yıkım yaşanması mukadderdir.
Şehrine aidiyet duymayan ve şehri istila eden insan sürüleri kapitalizmin çarkları arasında debelenip durur! Böyleleri ne doğulu ne batılı, ne dindar, ne dinsiz ne laik ne demokrat, ne milliyetçi ne de vatansever olabilirler! Böyle insanlarda hiçbir gerçek düşünce ve kültürel kimlik gönüllerine, zihinlerine tam olarak yerleşmeyecektir! https://www.tarihistan.org/

Naci YENGİN;

TARSAM (Tarih Stratejik Araştırmalar Merkezi)

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:125
embedMənbə:https://www.turkustan.az
archiveBu xəbər 21 Dekabr 2024 21:49 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see237

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see226

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see172

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see160

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see157

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see150

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see146

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see139

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see137

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see135

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see135

Prezident ailəsi Vatikan bağlarında Fotolar Video

18 Oktyabr 2025 04:14see132

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see129

Almaniya XİN rəhbəri: “Eurofighter”lərin Türkiyəyə göndərilməsinə müsbət baxırıq

18 Oktyabr 2025 06:28see124

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see124

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see122

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see121

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see120

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see120

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see119
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri