Kosmos yarışı geri döndü: Ayda ilk nüvə reaktorunu kim yerləşdirəcək?

Ayda beynəlxalq rəqabət bir daha qızışır. NASA, 2030-cu ilə qədər Ayda nüvə reaktoru yerləşdirərək Cənub Qütbünü “girilə bilməz zona” elan etməyi planlaşdırır. 

Sherg.az xəbər verir ki, Çin və Rusiya isə oxşar layihəni 2036-cı ilə planlaşdırıb.

 “Politico”nun məlumatına görə, NASA-nın yeni rəhbəri Şon Daffi 2030-cu ilə qədər ABŞ istehsalı olan nüvə reaktorunu Ay səthinə yerləşdirməyə hazırlaşır. Daffi bu addımın ABŞ-a Ayda “girilə bilməz zona” elan etməyə imkan verəcəyini bildirir.

Bu təşəbbüs NASA-nın “Artemis” Proqramı çərçivəsində planlaşdırılan gələcək Ay bazasının eniş ərazisini qorumaq üçün vacib addım kimi qiymətləndirilir.

Lakin Ayı hədəfləyən təkcə ABŞ deyil.

May ayında Çin və Rusiya Ayda öz nüvə reaktorlarını yerləşdirmək məqsədilə əməkdaşlıq haqqında niyyət protokolu imzalayıb. Hər iki ölkə layihələrini 2036-cı ilə qədər tamamlamağı planlaşdırdığı üçün, üç super güc bu gün Ayda ilk olma yarışına girmiş vəziyyətdədir.

Bu hadisələr, ABŞ-ın kosmosda insanlı kəşflərə yönəlmiş prioritetlərinin qəfil və gözlənilməz şəkildə dəyişdiyini göstərir.

Elmi proqramlara ayrılan vəsaitlərdə azalma və NASA-ya 1961-ci ildən bu yana verilən ən aşağı büdcəyə baxmayaraq, qurum Ay araşdırmaları üçün 7 milyard dollardan çox resurs ayırıb.

Bir zamanlar Donald Trampın büdcə ixtisarları təhdidi ilə üz-üzə qalan “Artemis” proqramı artıq 2027-ci ilə qədər Ayda insan yerləşdirmək məqsədilə davam etdirilir.

Daffi verdiyi göstərişdə NASA-dan Ayda gələcək iqtisadi fəaliyyətləri dəstəkləmək üçün nüvə reaktoru yerləşdirilməsi işlərini sürətləndirməyi tələb edib.

Eyni zamanda ABŞ Nəqliyyat naziri olan Daffi, NASA-dan 2030-cu ilin sonuna qədər ən azı 100 kilovat güc hasil edə bilən reaktorun Ayda yerləşdirilməsini istəyib.

Bu miqdar orta hesabla 80 Amerika evini eyni anda enerji ilə təmin edə biləcək səviyyədədir və Ayda daimi baza üçün enerji infrastrukturunu təmin edə bilər.

Ayda davamlı varlıq yaratmaq üçün nüvə enerjisi həyati əhəmiyyət daşıyır. Çünki Ay hər ayın iki həftəsində tam qaranlığa qərq olur və dondurucu soyuqlara məruz qalır.

NASA-nın əməliyyatlarını qurmağı planlaşdırdığı Cənub Qütbündə Günəş heç vaxt yüksəkdən doğmur və bəzi kraterlər daimi qaranlıqda qalır. Bu isə günəş enerjisi ilə yaşamağı demək olar ki, qeyri-mümkün edir.

Lakin bu qəfil dönüşün əsas səbəbi digər super güclərin artan rəqabəti ola bilər.

Daffi “Bunu ilk edən ölkə, gələcəkdə Artemis proqramının yerləşməsinə ciddi şəkildə maneə törədə biləcək bir girilə bilməz zona elan edə bilər” deyə xəbərdarlıq edib. Bu açıqlamanın Rusiyanın və Çinin may ayında elan etdiyi Ayda nüvə reaktoru planlarına işarə etdiyi güman olunur.

Bu da göstərir ki, Ay, xüsusilə də Cənub Qütbü - yeni bir beynəlxalq kosmos yarışının mərkəzinə çevrilməkdədir.