Məktəb bitirsə də, imza yerinə barmaq basan bisavadlar “Bunu dəhşət saymıram”

"Şəxsən mən Dövlət İmtahan Mərkəzinin (DİM) statistikasını o qədər də dəhşətli saymıram. Oxuyub-yazma vərdişləri olmayan şagirdlərin sayı ötən illərdə belə o qədər də çox deyildi. Bu göstəricilər yaxşıya görə dəyişir".

Bunu “Yeni Sabah”a Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin sektor müdiri, təhsil məsələləri üzrə tədqiqatçı Elmin Nuri deyib.

O, DİM-in nəşr etdiyi "Abituriyent 12" jurnalında yer alan statistik materialları şərh edib. Həmin statistikaya əsasən, bəzi şagirdlər arasında oxuyub-yazmaqda çətinlik çəkən, hətta ümumiyyətlə, oxuyub-yazmağı bacarmayanlar da aşkarlanıb. Konkret olaraq, bu kimi hallar 5 nəfər şagirddə qeydə alınıb. 

“Təhsilimizdə ciddi problemlər olsa da, bir məsələ ilə bağlı hər zaman pozitiv danış bilərik: bu, istər sovet, istərsə də müstəqillik dövründə Azərbaycandakı ümumi savadlılıq göstəricisidir. Savadlıqda Azərbaycan bir çox ölkələri, hətta qonşu dövlətləri belə qabaqlaya bilib. Əvvəllərdə ən ucqar dağ kəndlərimizdə belə yazıb-oxumağı bacarmayan tək-tük insana rast gəlinərdi. Bu ənənə indi də davam edir.

Şəxsən mən Dövlət İmtahan Mərkəzinin (DİM) statistikasını o qədər də dəhşətli saymıram. Oxuyub-yazma vərdişləri olmayan şagirdlərin sayı ötən illərdə belə o qədər də çox deyildi. Bu göstəricilər yaxşıya görə dəyişir. 

Ümumiyyətlə oxuyub-yazma bacarığı olmayanların sayı tək rəqəmlə ifadə olunur və bu, hərəsində bir şagird olmaqla müxtəlif rayonların payına düşür”, - deyə Elmin Nuri vurğulayıb.

Onun fikrində 9 və ya 11 il təhsil aldıqdan sonra oxuyub-yaza bilməyən şagirdlər faciə deyil:

“Həqiqətən də, oxuyub-yazma vərdişləri olmayan bir şagirdin sinifdən-sinfə adlaması necə baş verib? Bu, böyük müəmma necə həyata keçib? Doğrudur, 100 minlik məzun kontingenti fonunda 5 rəqəmi çox kiçik, kiçikdən də kiçik görünə bilər. Amma 5 şagirdi ümumi savadlılıq göstəricisi kimi təqdim edə bilmərik. Bu, öz yerində, amma digər tərəfdən, axı bu şagirdlərin hər birisinin buraxılış siniflərinə qədər irəlilələməsi oxuduqları məktəbdə loyallığın çox ciddi şəkildə pozulması hadisəsi deyilmi? 5 yox, deyək ki, 1 şagird olsun, axı həmin 1 şagird sinifdən-sinfə hansısa çox ciddi qayda pozuntularının hesabına “yüksələ” bilib.

Bax, diqqəti bu qeyri-legitimlikdə axtarmalıyıq. Deməli, burada boşluq ümumtəhsil müəssisələrinin öz daxilində baş verən qayda pozuntusudur. Bu təhsil siyasəti deyil! Təhsil siyasəti yüksək səviyyədə hazırlanmış nəzəri və hüquqi bazadır. Sadəcə ayrı-ayrı məktəblər tərəfindən ciddi qayda pozuntularına yol verilib ki, bu kimi hallar da sonradan müşahidə olunub”.

Xatırlada ki, 2016-cı ildə Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının (TQDK, hazırda DİM) açıqladığı statistikaya əsasən, buraxılış imtahanlarında oxuyub-yazmağı bacarmayan 100-ə yaxın şagird qeydə alınıb. Onlardan 76 nəfəri IX sinif, 24 nəfəri isə XI sinif şagirdləri olub.

Beş il sonra, 2021-ci ildə IX sinif şagirdləri arasında oxuyub-yaza bilməyən şagirdlərin sayı 38 nəfər təşkil edib. Bu, əvvəlki illərlə müqayisədə azalma olsa da, problemin hələ də aktual olduğunu göstərir.

2023-cü il buraxılış imtahanlarının nəticələrinə görə isə oxuyub-yazmaqda çətinlik çəkənlərin sayı daha da azalıb. IX sinif şagirdləri arasında 5 nəfər, XI siniflər üzrə isə cəmi 2 nəfər bu kateqoriyaya aid olunub.

Aytac Əliyeva