Millət vəkili: Ölüm hökmünün bərpası artıq mümkün deyil

“Ömürlük həbs cəmiyyəti qorumaqda ölüm hökmündən effektivdir”

 “Ölüm hökmünün bərpası həm beynəlxalq öhdəliklərə zidd olar, həm də cəmiyyətin maraqlarına”

Qırğızıstanda yeniyetmə qızın qətlə yetirilməsi ölkədə böyük rezonans doğurub. Hadisə ilə bağlı istintaq işini Prezident Sadır Japarov şəxsən nəzarətə götürüb. Dövlət başçısının mətbuat katibi Əsqət Alagözovun açıqlamasına görə, prezident ictimaiyyəti sarsıdan bu cinayətdən dərin təəssüf hissi keçirib və uşaqlar ilə qadınlara qarşı törədilən cinayətlərə görə cəzanın sərtləşdirilməsi istiqamətində qanunvericiliyə dəyişikliklərin hazırlanması tapşırığını verib: “Aysulu adlı yeniyetmə qızın vəhşicəsinə qətlə yetirilməsi ilə bağlı istintaq Qırğızıstan Prezidenti Sadır Japarovun şəxsi nəzarəti altındadır”.

Onun sözlərinə görə, prezident ictimaiyyəti sarsıdan bu cinayət xəbərini dərin təəssüf hissi ilə alıb: “Həmçinin dövlət başçısı Prezident Administrasiyasının Hüquqi Təminat şöbəsinin müdiri Murat Ukuşevə qanunvericiliyə uşaqlar və qadınlara qarşı törədilmiş cinayətlərə görə məsuliyyətin artırılmasını nəzərdə tutan əlavə və dəyişikliklərin edilməsi üzərində işləməyi tapşırıb. Bu, azyaşlı uşaqları və qadınları zorlayanlar, eləcə də öldürənlər üçün ölüm hökmünün tətbiqini nəzərdə tutur. Prezident Sadır Japarov bu fikirdədir ki, xüsusilə azyaşlı uşaqlara və qadınlara qarşı törədilən cinayətlər cəzasız qalmamalıdır”.

Xatırladaq ki, hazırda Qırğızıstanda ölüm hökmü artıq tətbiq edilmir. Ölkə 2007-ci ildə ölüm hökmünü cinayət qanunvericiliyindən çıxarıb.

Oxşar mövzular son illərdə Azərbaycanda da tez-tez müzakirə edilir. Xüsusilə qadınlara və uşaqlara qarşı zorakılıq və qətl halları cəmiyyətdə güclü rezonans doğurur və sosial şəbəkələrdə ölüm hökmünün bərpası ilə bağlı çağırışlar səsləndirilir.

Millət vəkili Azər Allahverənov Sherg.az-a açıqlamasında qeyd edib ki, zaman-zaman Azərbaycanda ölüm hökmünün yenidən bərpası ilə bağlı müxtəlif fikirlər səsləndirilsə də, 27 ildən sonra bu qərarın dəyişdirilməsi mümkün deyil:

 "Cəmiyyətdə böyük rezonans doğuran cinayət hadisələri baş verən kimi sosial şəbəkələrdə ölüm hökmünün bərpası yenidən gündəmə gətirilir. İnsanlar emosional təəssüratların təsiri altında cinayətkarın ən ağır şəkildə cəzalandırılmasını, ölüm hökmünün tətbiq olunmasını tələb edirlər.

Belə hallar daha çox qəsdən adamöldürmə, uşaqlara və qadınlara qarşı amansız cinayətlər, terror hadisələri və ya kütləvi zorakılıqla müşayiət olunan cinayətlərdən sonra müşahidə olunur. İctimai rəyin sərtləşməsi, insanların “ədalətin bərpası” üçün ölüm hökmünü çıxış yolu kimi görməsi təbiidir. Lakin burada mühüm məqam ondan ibarətdir ki, ölüm hökmünün bərpası ilə bağlı səslənən çağırışlar daha çox emosional yanaşmalardan doğur. Dövlətin hüquqi siyasəti isə yalnız emosiyalar üzərində qurula bilməz. Dövlətin öhdəliyi həm də insan hüquqlarının qorunmasını təmin etməkdir". 

Azərbaycanda ölüm hökmünün 1998-ci ildən ləğv edildiyini xatırladan A.Allahverənov qeyd edib ki, bu addım ölkənin beynəlxalq təşkilatlarla, xüsusilə də Avropa Şurası ilə münasibətlərində vacib öhdəliklərin icrası, insan hüquq və azadlıqlarının prioritet elan olunması baxımından strateji əhəmiyyət daşıyırdı:

 "Bu baxımdan Azərbaycanda ölüm hökmünün bərpası real görünmür və buna obyektiv səbəblər var. Əvvəla, ölüm hökmünün ləğvi Azərbaycanın Avropa Şurası qarşısında götürdüyü öhdəliklərdən irəli gəlirdi. Bu qərar təkcə beynəlxalq imic üçün deyil, həm də dövlətin insan hüquqlarına verdiyi dəyərin bariz göstəricisi idi. Konstitusiyada hər kəsin yaşamaq hüququnun təsbit olunması da bunun təsdiqidir. İkincisi, cəmiyyətin təhlükəsizliyi və cinayətkarların cəzalandırılması üçün alternativ mexanizmlər mövcuddur. Ən başlıcası isə ömürlük həbs cəzasıdır. Bu cəza da az qala ölüm hökmü qədər ağırdır. Çünki ömürlük həbs insanın azadlıqdan tam məhrum olunması, ömrünün sonunadək sərt rejimli şəraitdə yaşaması deməkdir. Bu, həm cəmiyyətin təhlükədən qorunmasını təmin edir, həm də hüquqi baxımdan daha humanistdir. Eyni zamanda, mövcud islah sistemi, cəzaların sərtləşdirilməsi, penitensiar islahatların gücləndirilməsi və cinayətlərin qarşısının alınmasına yönəlmiş profilaktik tədbirlər ölüm hökmünün bərpasına ehtiyac olmadığını göstərir. Onu deyim ki, bu məsələ rəsmi dairələrdə müzakirə edilmir, eyni zamanda cəmiyyətin böyük qismi də ölüm hökmünün bərpasını məqsədəuyğun hesab etmir".