Müasir fizikada ciddi problem aşkarlandı: Kainat asimmetrik ola bilər

Kainatın forması və quruluşu qəbul edildiyindən qat-qat daha mürəkkəb ola bilər. 

Qaynarinfo xəbər verir ki, beynəlxalq alimlər qrupu bu qənaətə gəlib. Tədqiqat müəllifləri göstəriblər ki, "kosmik dipol anomaliyası” adlanan fenomen müasir kosmologiyanın əsas sütunlarından birini — kainatın bütün istiqamətlərdə eyni olması təsəvvürünü şübhə altına alır.

Müasir standart kosmoloji model (ΛCDM) kainatın orta hesabla homogen və izotrop olduğunu, yəni müşahidə istiqamətindən asılı olmayaraq eyni göründüyünü qəbul edir. Bu fərziyyə Böyük partlayışın "əks-sədası” hesab olunan relikt mikrodalğalı şüalanma məlumatlarına əsaslanır və həmin şüalanma doğrudan da səmanın demək olar ki, hər yerində eynidir.

Lakin bu şüalanmada nəzərəçarpacaq asimmetriya — dipol aşkar edilib: səmanın bir tərəfi bir qədər "isti”, əks tərəfi isə "soyuqdur”. Bu xüsusiyyət təkbaşına Günəş sisteminin hərəkəti ilə izah olunur və nəzəriyyəyə zidd sayılmır. Problem o zaman yaranır ki, analoji dipol kainatda maddənin — qalaktikaların və kvazarların paylanmasında axtarılır.

Hələ 1980-ci illərdə astronomlar bir test təklif etmişdilər: əgər standart model doğrudursa, maddənin paylanmasındakı dipol relikt şüalanmanın dipolu ilə üst-üstə düşməlidir. Lakin müasir məlumatlar bunun belə olmadığını göstərir: istiqamətlər uyğun gəlir, lakin qiymətlərin böyüklüyü fərqlənir.

"Biz aşkar etdik ki, kainat Ellis–Bolduin adlanan testi keçmir. Maddə dipolu relikt şüalanmanın dipoluna uyğun gəlmir”, deyə tədqiqat müəllifləri bildiriblər.

Onların sözlərinə görə, bu uyğunsuzluq həm yerüstü radioteleskoplardan, həm də kosmosdan infraqırmızı diapazonda aparılan müşahidələrdən əldə olunan müxtəlif məlumat dəstləri ilə təsdiqlənir ki, bu da sistematik səhv ehtimalını azaldır.

Daha çox tanınan "Habl gərginliyi”ndən fərqli olaraq — hansı ki, kainatın genişlənmə sürətinin müxtəlif qiymətləndirilmələri ilə bağlıdır — kosmik dipol anomaliyası kosmoloji modelin öz təməlinə toxunur.

"Təəssüf ki, bu problemi sadə düzəlişlərlə aradan qaldırmaq mümkün deyil. Bu, kainatın standart təsvirindən imtina edilməsini və əsas fərziyyələrin yenidən nəzərdən keçirilməsini tələb edə bilər”, deyə alimlər vurğulayıblar.

Yaxın illərdə yeni nəsil missiyalar və teleskoplardan böyük həcmdə yeni məlumatların əldə olunacağı gözlənilir. Alimlər istisna etmirlər ki, yeni kosmoloji modelin axtarışında maşın öyrənməsi metodları mühüm rol oynaya bilər.

Əgər bu nəticələr təsdiqlənsə, kainatın quruluşu və təkamülü ilə bağlı təsəvvürlərimizin köklü şəkildə yenidən baxılmasına gətirib çıxara bilər.

Aydın