Mumiyaların qoxusu necədir?: Elm buna da cavab verdi
Icma.az, Sherg.az portalından verilən məlumatlara əsaslanaraq xəbər verir.
Muzeylərdə nümayiş etdirilən qədim Misir mumiyaları tarixin bir çox sirlərini özündə gizlədir. Elm adamları zaman-zaman bu sirli qalıqları araşdıraraq tarixə yeni pəncərə açmağa çalışıblar. Araşdırmalardan biri də mumiyaların qoxuları barədədir.
“Sherg.az” “tr.mashable.com”a istinadən bildirir ki, Sloveniya, İngiltərə, Polşa və Misirdən olan ekspertlər qrupu Misir Muzeyində nümayiş etdirilən təxminən doqquz mumiyadan hava nümunələri götürərək kimyəvi analizlər aparıb. Tədqiqatın nəticələrinə görə, mumiyalar ən çox "şirin", "odlu" və "ədviyyatlı" qoxulu” kimi təsvir edilib. Bu araşdırma, mumiyaların zamanla necə qorunduğunu və istifadə olunan materialların müxtəlifliyini anlamaqda mühüm addım kimi qiymətləndirilir. Qoxuların təhlili həm də tarix boyu mumiyaların müxtəlif sosial təbəqələrdən olan insanlara necə davranıldığını anlamağa kömək edir. Tədqiqat qrupu hələ də buraxdıqları qaz molekullarını toxumalarına zərər vermədən toplamaq üçün hər bir mumiyanın ətrafına kiçik borular yerləşdirib. Bu molekullar qaz xromatoqrafiyası və kütlə spektrometriyası kimi üsullardan istifadə etməklə ayrılmışdır. Bununla belə, iş bununla bitmədi; Xüsusi təlim keçmiş muzey işçiləri də qoxuları təsvir edərək, məlumatları daha yaxşı başa düşməyə kömək ediblər. Araşdırmaya görə, müxtəlif dövrlərdə mumiyalama üsulları istifadə edilən materiallar dəyişdikcə fərqli qoxular yarada bilər. Məsələn, erkən Misir mumiyaları ümumiyyətlə isti, quru qumla təbii şəkildə qorunub saxlanılsa da, Yeni Krallıq dövründə (eramızdan əvvəl 1500-cü illərdə) daha qabaqcıl üsullar işə düşdü. Bu dövrdə cəsədlər müxtəlif yağlar və qatranlarla müalicə olunaraq qorunub saxlanılmışdır. Bundan əlavə, daha yüksək sosial statusa malik şəxslər yüksək keyfiyyətli və daha ətirli təbii essensiyalarla mumiyalanır, aşağı siniflər üçün isə materiallar təkrar-təkrar istifadə olunurdu. Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, mumiyalama proseslərində istifadə olunan materiallar müxtəlif qoxular buraxır. Məsələn, bahalı qatranlarda və ətirli yağlarda mumiyalanmış fironun qoxusu adi bir vətəndaşın qoxusundan qat-qat zəngin və daha sıx ola bilər. Xüsusilə, qızılla örtülmüş maska ilə basdırılmış ən yaxşı qorunmuş mumiyanın ən sıx və müxtəlif qoxular yaydığı aşkar edilmişdir. Bu, daha yüksək statuslu şəxslərin daha mürəkkəb bir mumiyalama prosesindən keçdiyini təsdiqləyir. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, qoxu analizi təkcə alimlərə deyil, həm də muzey ziyarətçilərinə yeni təcrübə təqdim edə bilər. Onlar hesab edirlər ki, keçmiş yalnız vizuallaşdırma ilə məhdudlaşmamalı, hisslər də bu təcrübəyə daxil edilməlidir. Bildirilir ki, qoxular insan beynindəki xatirələr və duyğularla birbaşa əlaqəli olduğu üçün bu cür təcrübələr tarixi dərk etməyi dərinləşdirə bilər. Hətta mumiya qoxularının gələcəkdə muzey mağazalarında ətir kimi satılması mümkün ola bilər! Araşdırmaçılardan Abdulrazak El-Naggar “hər kəs qədim misirlilərin qoxusunu almaq istəyir: şirin, odunlu və ədviyyatlı! Kim bilir, bəlkə bir gün tarix öz qoxusu ilə həyatımıza qarışacaq! Ziyarətçilər muzeyə gedərkən nəinki qədim artefaktları görəcəklər, həm də qədim Misirin xarakterik qoxularını hiss edə biləcəklər. Bu, bizə keçmişi daha aydın və cəlbedici şəkildə anlamağa kömək edə bilər”.

