Münasibətlərin möhkəmlənməsi regional sabitliyə və qarşılıqlı maraqlara xidmət edir

Azərbaycan və Vyetnam arasında mövcud olan dostluq və əməkdaşlıq münasibətlərinin son illərdə daha da möhkəmlənməsi, hər iki ölkənin qarşılıqlı maraqlarına xidmət etməklə yanaşı, regional sabitlik və inkişaf üçün də mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan və Vyetnam arasında dostluq münasibətləri ötən əsrin ortalarına, Ümummilli lider Heydər Əliyev və Vyetnamın böyük lideri Ho Şi Minin dövrünə dayanır.

Son illər münasibətlər yüksələn xətt üzrə inkişaf edərək siyasi, iqtisadi və mədəni sahələrdə əhəmiyyətli nəticələr vermişdir. Prezident İlham Əliyev 2025-ci il mayın 6-da Vyetnamın rəsmi xəbər agentliyi “Vietnam News Agency”yə verdiyi müsahibədə bu əlaqələrin inkişafını yüksək qiymətləndirərək, onların qarşılıqlı etimad və dəstəyə əsaslandığını vurğulamışdır.
Dövlət başçısı müsahibəsində 2014-cü ildə Vyetnama etdiyi dövlət səfərinə və 2015-ci ildə Vyetnam Sosialist Respublikasının Prezidenti Çıonq Tan Şanqın Azərbaycana rəsmi səfərinə diqqət çəkərək, bu qarşılıqlı səfərlərin iki ölkə arasında münasibətlərdə yeni səhifə açdığını və onların gələcək inkişafına təkan verdiyini bildirib. 2014-cü ilin may ayında Prezident İlham Əliyevin Vyetnama dövlət səfəri zamanı hər iki ölkənin liderləri arasında keçirilən görüşlərdə iqtisadi, ticarət və enerji sahələrində əməkdaşlığın genişləndirilməsi məsələləri müzakirə olunmuş və bu sahələrdə bir sıra sazişlər imzalanmışdır. 2015-ci ilin may ayında isə Vyetnam Prezidenti Çıonq Tan Şanqın Azərbaycana rəsmi səfəri çərçivəsində müxtəlif sahələrin nümayəndələrinin iştirakı ilə Birinci Azərbaycan-Vyetnam biznes forumu keçirilmişdir. Bu forumda neft-qaz, energetika, inşaat, informasiya-kommunikasiya, maliyyə, sənaye, ticarət, turizm, nəqliyyat, əczaçılıq və digər sahələrdə əməkdaşlığın inkişafı və qarşılıqlı fəaliyyətin yeni istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi məqsədilə müzakirələr aparılmışdır. Bundan əlavə, iqtisadi, ticarət, elmi və texniki əməkdaşlıq üzrə Azərbaycan-Vyetnam Hökumətlərarası Komissiyası yaradılmışdır. Bu komissiya mütəmadi dialoq və birgə təşəbbüslərin səmərəli reallaşdırılmasında mühüm platforma rolunu oynayır.
Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, bu qarşılıqlı səfərlər və yaradılan mexanizmlər iki ölkə arasında münasibətlərin inkişafına mühüm töhfə vermiş və əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsi üçün möhkəm zəmin yaratmışdır. Azərbaycan və Vyetnam beynəlxalq və regional təşkilatlarda, o cümlədən BMT və Asiyada Qarşılıqlı Fəaliyyət və Etimad Tədbirləri üzrə Müşavirədə bir-birinə dəstək vermiş, çoxtərəfli diplomatiya sahəsində sıx əməkdaşlıq etmişdir. İkitərəfli münasibətlərin möhkəmlənməsində siyasi partiyalararası əlaqələr də mühüm rol oynayır. Bu baxımdan, 2023-cü ilin noyabr ayında Hanoyda Yeni Azərbaycan Partiyası ilə Vyetnam Kommunist Partiyası arasında imzalanmış Əməkdaşlıq Sazişi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu sənəd, iki partiya arasında qarşılıqlı əlaqələrin inkişafına və ölkələrimiz arasında dostluğun dərinləşməsinə töhfə verməkdədir.
Əlbəttə ki, enerji sektoru, Azərbaycan-Vyetnam münasibətlərində əsas istiqamətlərdən biridir. SOCAR və Vyetnamın "PetroVietnam" şirkəti arasında əməkdaşlıq, neft-qaz sahəsində birgə layihələrin həyata keçirilməsinə imkan yaradır. Enerji sektoru Azərbaycan-Vyetnam əməkdaşlığının əsas dayaqlarından biri olaraq qalmaqdadır.
Vyetnam uzun illərdir ki, Azərbaycan neftinin sabit alıcılarından biridir. Yalnız 2024-cü ildə Azərbaycandan 138,5 min ton xam neft və neft məhsulları ixrac olunub, bu isə 77,9 milyon ABŞ dolları dəyərindədir. Həmin il neft alışı baxımından Vyetnam alıcı ölkələr arasında 21-ci yeri tutub. SOCAR ilə Vyetnamın aparıcı enerji şirkətləri – “PetroVietnam” və “Vietsovpetro” arasında yataqların kəşfiyyatı, neft tədarükü və emalı sahələrində əməkdaşlıq artıq on ildən çoxdur ki, davam edir. 2015-ci ildə imzalanmış strateji tərəfdaşlıq haqqında saziş və 2018-ci ildə birgə müəssisələrin yaradılması barədə qəbul olunmuş qərar bu istiqamətdə mühüm mərhələlər hesab olunur.

Xüsusi əhəmiyyət daşıyan məsələlərdən biri də SOCAR Trading şirkətinin 2020-ci ildə BSR ilə bağladığı müqavilələrdir. Bu müqavilələr çərçivəsində “Dung Quat” Neft Emalı Zavoduna beş milyon barrel “Azeri Light” markalı neft tədarük olunub. Bu, Vyetnamın xam neft idxalına tətbiq etdiyi rüsumu ləğv etməsindən sonra mümkün olub və Azərbaycan neftinə yeni ixrac imkanları açıb. Bununla yanaşı, bərpa olunan enerji sahəsində də əməkdaşlıq perspektivləri müzakirə olunur, bu da hər iki ölkənin enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasına və ekoloji dayanıqlılığın artırılmasına töhfə verir.
Son illərdə Azərbaycan və Vyetnam arasında ticarət dövriyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. 2024-cü ildə iki ölkə arasında əmtəə dövriyyəsinin həcmi 223,93 milyon ABŞ dolları olub. Sözsüz ki, bizim bu göstəricini gələcəkdə də artırmaq üçün potensialımız mövcuddur”, - deyən dövlətimizin başçısı ölkələrimizin neft sahəsində də qarşılıqlı fəaliyyət göstərdiklərini vurğulayıb.
Təhsil sahəsində əməkdaşlıq, Azərbaycan-Vyetnam münasibətlərinin mühüm istiqamətlərindən biridir. Sovet dövründə çox sayda vyetnamlı tələbə Azərbaycanda təhsil almışdır. Bu ənənənin davamı olaraq, iki ölkə arasında tələbə mübadiləsi proqramları və akademik əməkdaşlıq layihələri həyata keçirilir.
Azərbaycan və Vyetnam arasında münasibətlərin gələcəkdə daha da güclənməsi üçün geniş imkanlar mövcuddur. Xüsusilə, enerji, ticarət, təhsil və mədəniyyət sahələrində əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi, hər iki ölkənin inkişafına və beynəlxalq mövqelərinin möhkəmlənməsinə töhfə verəcəkdir. Bu istiqamətdə atılan addımlar, Azərbaycan və Vyetnam arasındakı strateji tərəfdaşlığın daha da möhkəmlənməsinə xidmət edəcəkdir.

Elnarə Akimova
Milli Məclisin deputatı, YAP İdarə Heyətinin üzvü,
filologiya elmləri doktoru