O ölkədə kitab oxuyaraq həbs müddətini qısaltmaq mümkündür

Braziliyanın Mato Grosso do Sul əyalətindəki həbsxanalarda “Oxu yolu ilə əfv” (Remição pela Leitura) adlı xüsusi proqram həyata keçirilir. Bu proqram məhkumlara kitab oxuyub hesabat yazaraq həbs müddətlərini qısaltmaq imkanı yaradır. Hər bir oxunan kitab üçün yazılan hesabat məhkumun cəzasından 4 gün azaldır. İldə maksimum 12 hesabat təqdim etmək olar ki, bu da 48 gün azadlıq deməkdir.

Sherg.az xəbər verir ki, proqramın məqsədi həbsxanalarda sıxlığı azaltmaq, savadlılığı artırmaq və məhkumların cəmiyyətə yenidən inteqrasiyasına kömək etməkdir. Hər bir kitab üçün məhkum əvvəlcədən təsdiqlənmiş janrlardan seçim edir. Kitabın ölçüsünə görə oxumaq üçün 21-30 gün vaxt ayrılır. Daha sonra 10 gün ərzində həmin kitab haqqında tənqidi hesabat hazırlanır.

Hesabatlar sadəcə yazı yoxlanışı deyil, həm də qrammatik baxımdan, məntiq və idrak dərinliyi baxımından xüsusi komissiya tərəfindən qiymətləndirilir. Müəllimlər və kitabxanaçılar proqramda iştirak edən məhkumların zamanla ədəbi analiz və yazı bacarıqlarını inkişaf etdirdiyini, bunun isə cəmiyyətə uyğunlaşmalarına kömək etdiyini bildirirlər.

Bir çox məhkum əvvəlcə yalnız həbs müddətini azaltmaq üçün başlayır, amma sonradan kitaba və oxumağa həvəs göstərir, müzakirələrdə iştirak etmək istəyir, yeni biliklər öyrənmək istəyir.

2012-ci ildən bəri həyata keçirilən bu proqram nəticəsində təkrar cinayətə qayıtma halları 70%-dən 6%-ə qədər enib. Braziliya Ədliyyə Nazirliyi bunu yalnız statistika deyil, məhkumlar üçün ikinci şans kimi dəyərləndirir.

Məhkumlar “Küçük Prens”, “1984”, “Bülbülü öldürmək” kimi əsərləri oxuyaraq həyatlarını dəyişdirdiklərini, ümid qazandıqlarını və hətta övladları ilə məktub yazaraq ünsiyyət qurmağa başladığını qeyd ediblər.

Bu proqram artıq digər ölkələrin də diqqətini çəkib. Qazaxıstan və Özbəkistanda bənzər layihələr başlansa da, Finlandiyada hələ cəza azaldılması tətbiq olunmur.

Lakin proqram tənqidlərdən də yan keçmir. Bəzi ekspertlər məhkumların sadəcə cəza müddətlərini azaltmaq üçün hesabatlarında plagiat edə biləcəyini və sistemin sui-istifadə ediləcəyini iddia edirlər.

Bununla belə, Braziliya hökuməti proqramı genişləndirməkdə israrlıdır. Proqram həm də 21-ci əsrdə cəzaçəkmə yerlərində reabilitasiya anlayışına dair yeni müzakirələr açır.