Ölümdən sonra yenidən doğuluruq? Quranda bildirilir ki...

İnsan ruhunun bir bədəndən ayrıldıqdan sonra başqa bir bədəndə yenidən doğulduğuna inananların sayı artmaqdadır. Bu anlayış reinkarnasiya adlanır və qədim zamanlardan bu günə qədər fərqli mədəniyyət və dinlərdə mühüm yer tutur. Müasir dövrdə isə bu ideya həm elmi araşdırmaların, həm də ruhsal axtarışların mövzusuna çevrilib.

İslamda reinkarnasiya anlayışı qəbul edilirmi? Qurani-Kərimdə bu barədə açıq və ya dolayı məlumat varmı?

Sözügedən məsələ ilə bağlı Sfera.az-a açıqlama verən dinşünas Elşad Miri insanın ruh və bədəndən ibarət olması anlayışının Qurani-Kərimə məxsus bir yanaşma olmadığını bildirib.

Onun sözlərinə görə, bu fikirin kökləri qədim Yunan fəlsəfəsinə, xüsusilə Orfizm adlanan düşüncə sisteminə gedib çıxır:

“Orfizmdə insanın bədən və ruhdan ibarət olması irəli sürülür. Sonrakı dövrlərdə bu fikir müxtəlif formalarda yayılmışdır. Qurani-Kərimdə isə ruh termini işlədilir, lakin konkret şəkildə “insan ruh və bədəndən ibarətdir” şəklində bir ifadə yoxdur. Quranda insanın vəfatı, ruhun alınması kimi məsələlərə toxunulur, eyni zamanda “ruh əl-qudus”, “ruh əl-əmin” kimi ifadələr mövcuddur. Bəzi hallarda ruh termini vəhy və elm mənasında işlədilmişdir”.

Dinşünas insan ruhunun bir bədəndən digərinə keçməsi (reinkarnasiya) anlayışının Qurani-Kərimdə qəbul olunmadığını və bunun İslam baxımından məntiqsiz bir yanaşma olduğunu vurğulayıb:

“Çünki insanın axirətdə mükafatlandırılması və ya cəzalandırılması onun öz əməllərinə əsasən olacaq. Əgər bir ruh başqa bir bədənə keçərsə, o zaman hansı bədənə aid olduğu və hansı əməllərin sahibi olduğu aydın olmaz. Bizdə çox bilinməyən aqnostik dinlər deyilən anlayış var ki bu inancda ruhun bədənə zindan kimi baxıldığına rast gəlirik. Bu inanca görə, insan öldükdə ruh həmin bədəndən azad olur. İslam isə bu baxışı qəbul etmir. Hər bir ruh yalnız bir insana aiddir və təkrar doğuluş anlayışı İslamda yoxdur”. 

E.Miri əlavə edib ki, bir dövrdə 300 milyon insan yaşamışdısa, o qədər də ruh vardı:

“Hazırda isə dünya əhalisi 8.1 milyarddır. Bu, ruhların artması və yenidən doğulması anlayışının əsassız olduğunu göstərir. Reinkarnasiya əsasən uzaq şərq dinlərində yer alan bir inancdır və daha çox yeni mənəvi axtarışda olan insanlar üçün cəlbedici görünür. Bu dinlərdə inananlar düşünür ki, bu dünyada kasıb, acınacaqlı həyat yaşayan birinə acımaq lazım deyil. Çünki onun əvvəlki həyatında pis əməlləri olub və bu günkü halı onun cəzasıdır. Eyni zamanda, varlı və nüfuzlu şəxslər keçmiş həyatlarında yaxşı biri olduqları üçün mükafatlandırılıblar. Bu düşüncə karmanı və təbəqələşmə sistemini (kastalar) formalaşdırıb”.

Məsələ ilə bağlı ABŞ-də yaşayan azərbaycanlı şüuraltı mütəxəssis Fərdi Bayramov fərqli mövqe sərgiləyib. O bu fikrə keçməzdən öncə insanların “ruh” deyilən şey barəsində zehinlərində ilkin canlanan anlayışın nə olduğunu bilməyin önəmli olduğunu diqtə edib:

“Belə ki, çoxu ruh deyildikdə “Casper”adlı cizgi filmindəki tipdə bir şey təsəvvür edirlər. Belə ki, bu varlıq divardan keçir, dilədiyi yerə hərəkət edir və s. Ancaq gerçəkdə dinlərin kökündə deyilən “ruh” qavramı simvolik bir anlamda istifadə olunan insan şüurunun adıdır".

Mütəxəssisin sözlərinə görə, ruh, nəfs, əql, qəlb — bu dörd ifadə bir-birinin əvəzləyicisi olaraq İslamda və qədim dinlərdə öz yerini tapmışdır:

“Yəni “ruh” deyilən şeyin xəyali, şəffaf bir işıq dalğası olmadığını aydınlaşdırdıqdan sonra və kvant biologiyasında şüurluluğu təşkil edən sistemi dərindən öyrəndikdən sonra artıq bu simvolik mənaya cəfəngiyyat düşüncələri ilə yanaşmaq absurd gəlməyə başlayır. Belə ki, “Orchestrated Objective Reduction” (təşkil olunmuş obyektiv azalma) nəzəriyyəsində Roger Penrose və Stuart Hameroff şüurluluğu yaradan şeyin neyronlar içindəki kiçik mikro borucuqlar daxilində gedən kvant dünyasına məxsus fenomenlər olduğunu ifadə edirlər. Günümüzdə də bir çox laboratoriyalarda bu fikir təcrübədən keçir”.

Ekspert bütün dövrlərin, xüsusilə də müasir dövrün spiritualistlərinin isə simvolik mənada olan reinkarnasiya qavramını tamamilə yanlış şərh etdiklərini, ruhun öz təkamülünü tamamlamadıqda digər bədənlərə keçərək əvvəlki həyatın karmasını təcrübə etdiyini düşündüklərini əlavə edib:

“İroniya isə budur ki, bu xurafatlara inanan kifayət qədər müsəlman var. Halbuki Qurani-Kərim reinkarnasiya düşüncəsini açıq şəkildə rədd edir:

“Allahı necə inkar edirsiniz ki, siz ölü idiniz, O sizə həyat verdi. Sonra sizi öldürəcək, sonra yenidən dirildəcək, sonra Ona qaytarılacaqsınız” (Bəqərə surəsi, 28).
Bu ayədə yalnız bir doğuluş və bir dirilmə olduğu aydın şəkildə bildirilir. Bir neçə dəfə bədən dəyişmək və ruhun təkrar-təkrar dünyaya gəlməsi anlayışı bu fikrə ziddir.

Eyni şəkildə başqa bir ayədə deyilir:

Nəhayət, onların birinə ölüm gəldiyi zaman deyər: “Ey Rəbbim! Məni geri qaytar! Bəlkə mən tərk etdiyim yaxşı əməlləri indi edə bilərəm”. Xeyr! Bu, Onun dediyi sözdür. Onların arxasında isə bir bərzəx (maneə) vardır, yenidən diriləcəkləri günə qədər” (Muminun surəsi, 99-100).

Bu ayə ölüm və yenidən doğulma arasında dönüş imkanı olmadığını, yalnız qiyamət günü ilə gerçək dirilmənin mümkün olduğunu bildirir”.

Müsahibimiz qeyd edib ki, reinkarnasiyanın gerçəkdə simvolik olan mənası isə, insan zehninin bir bilgi və ya hadisəni təcrübə etdiyi zaman tamamilə fərqli bir şüur modelinə keçib gələcək və keçmiş haqqında düşüncələrinin dəyişməsidir:

“Belə bir dəyişkən şüur düşüncələri də dəyişdirəcəyi üçün artıq özünə yeni bir gələcək formalaşdıracaqdır. Çünki insan zehni keçmişə ilişib qalırsa, o, gələcəyi əsasən neqativ, gələcəyə fokuslanan zehin isə, xəyallarına çatdığı anda keçmişini pozitiv olaraq qiymətləndirir. İslam dininin müqəddəs kitabı Quranda da Allah buyurur:

"Sizə misallar gətirdik ki, düşünüb anlayasınız”(Həşr surəsi, 21 və ya Nur surəsi 34 kimi oxunan bu fikir bir çox ayələrdə keçir).

Sizə ruh haqqında biliklərimi tam şəkildə deyə bilmərəm, ancaq istər İbrahimi dinlərdə, istərsə də keçmiş ezoterik biliklərdə “ruh” anlayışı, bədənlər dəyişdirib özünə bədənlər seçməsi qavramı tamamilə ən dərinində başqa mənalar verən simvolik məcazlardır”.

F.Bayramov psixoloji olaraq dəyərləndirdikdə də ortaya çox qəribə bir zehni halın çıxdığını deyib:

“Belə ki, insan zehni zamanı sərhədli bildiyi anda hərəkətə keçməyə daha çox meyllidir. İndi siz gəlin belə düşünün. Öldükdən sonra təkamülünüzü tamamlamanız üçün yeni bədənlərdə, yeni kimliyinizlə təcrübə yaşayacağınızı deyirlər. Bu da sonsuz bir ömür qavramıdır ki, zamanın sərhədləri olmadığı halda, insan zehni də təkamül etməyə tələsməyəcək. Çünki inandığı o düşüncə, inkişaf üçün limitsiz bir həyat olduğunu deyir və bu da onun tərəqqi məsələsini ertələməsinə səbəb olacaqdır. Bu səbəbdən də ömrü limitli bilmək, əxlaqi dəyərlər və proqres aspektindən baxanda daha diqqətli olmağa və hərəkətə keçməyə səbəb olacaqdır.

Və sonda unutmayın ki, bir yalanın çox insan tərəfindən müdafiə olunması o yalanı doğru etməz. Quranda da bu barədə xəbərdarlıq var:

“Əgər yer üzündə olanların çoxuna itaət etsən, səni Allahın yolundan sapdırarlar. Onlar yalnız zənnə uyar və yalan danışırlar” (Ən’am surəsi, 116).

Bir yalanı dəfələrlə təkrarlamaq, onu təkrarlayanların sayının çox olması, insanlarda bu fikri inanca çevirməyə qadirdir. Çünki inanc, təkrarlanan düşüncədən başqa bir şey deyildir”.

Fidan Hacızadə
Sfera.az