Paşinyandan Qarabağ etirafı: Putinin 2020 ci il noyabrın 18 də...

Təhlükəsizlik gündəliyi nöqteyi-nəzərindən birlik çox vacibdir, lakin biz çox vaxt vacib bir faktı unuduruq: birliyin nə olduğunu və məqsədinin nə olduğunu aydın şəkildə başa düşmək lazımdır.

Globalinfo.az publika.az-a istinadən xəbər verir ki, bunu sentyabrın 15-də Ermənistanın baş nazir Nikol Paşinyan “Hərtərəfli təhlükəsizlik və möhkəmlik 2025” beynəlxalq konfransında çıxışı zamanı deyib.

“Reaksiyalar ola bilər – burada nə anlaşılmazdır, nə müzakirə olunur? Əslində, danışılası bir şey var, təhlükəsizlik deyəndə nəyi nəzərdə tutduğumuzu, kimin və hansı təhlükəsizliyi nəzərdə tutduğumuzu, hansı parametrlərlə ifadə edildiyini formalaşdırmaq lazımdır.

Mənim anlayışımda təhlükəsizlik insanın öz zəifliyini azaltması prosesidir. Demək olar ki, bu, toxunulmazlıq arzusudur, lakin aydındır ki, mütləq toxunulmazlıq yoxdur; hətta Axilles və onun dabanı toxunulmaz deyildi.

Beləliklə, son illərdə zəifliyi azaltmaq anlayışımızda bir şey dəyişdimi və əgər belədirsə, tam olaraq nə? Deməliyəm ki, bizim təhlükəsizlik anlayışımızda və zəifliyimizi azaltmaqda əhəmiyyətli dəyişikliklər baş verib.

Əvvəlki dövrdə biz zəifliyimizi azaltmaq üçün əsas alətlərin hərbi-siyasi ittifaqlar və ordu olduğuna inanırdıq, lakin tariximiz göstərdi ki, bu düstur nə birinci, nə də ikinci bənddə işləmir.

Birinci hissədə üç dəfə nəticə vermədi: birincisi, KTMT Azərbaycanın onun üçün Ermənistan Respublikası kimi qardaş dövlət olduğunu və KTMT-nin Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdığını bəyan etdi. Bizə elə gəlirdi ki, biz bu təkliflə heç vaxt qarşılaşmamışıq.

KTMT-nin həmişə Dağlıq Qarabağ da daxil olmaqla “Azərbaycanın ərazi bütövlüyü” nəzərdə tutulması faktı Rusiya Prezidenti tərəfindən 2020-ci il noyabrın 18-də və dekabrın 17-də Dağlıq Qarabağ ərazisinin beynəlxalq hüquq baxımından Azərbaycanın tərkib hissəsi olduğu və həmişə belə hesab edildiyi bəyanatında təsdiqlənib. Başqa sözlə, bu ilkin təhlükəsizlik konsepsiyası, hərbi-siyasi birlik konsepsiyası Dağlıq Qarabağ ətrafında baş verən hadisələr kontekstində işləmirdi.

Baxmayaraq ki, əgər diqqətli olsaydıq, bundan heç nə çıxmayacağını əvvəldən təxmin edə bilərdik, çünki Ermənistanın Aİİ-yə qoşulması kontekstində Ermənistan ictimaiyyəti arasında böyük müzakirələrə səbəb olan çox məlum səhnələr və dialoqlar olub, lakin zaman keçdikcə maraq azalıb.

İkinci hal 2021-ci ilin may ayı, üçüncüsü 2022-ci ilin sentyabrında Ermənistan Respublikası ərazi bütövlüyünün pozulması ilə bağlı KTMT-yə müraciət etdikdə bəlli oldu. KTMT cavab verdi ki, görünür, sərhədlər delimitasiya olunmayıb, ona görə də sual yaranır: Ermənistan Respublikasının ərazisinə təcavüz olub, yoxsa olmayıb? Və burada, təbii ki, həll yollarımızın heç biri nəticə vermədi və biz sadə bir sualla üz-üzə qaldıq: KTMT Ermənistan Respublikasının ərazi bütövlüyünü tanıyırmı?

Ancaq bu suala cavab verməyə və ya cavab tapmağa belə vaxtımız olmadı ki, birdən bizim üçün gözlənilmədən başqa, ağlasığmaz görünən sual yarandı: biz öz ərazi bütövlüyümüzü tanıyırıq, ya yox? Burada danışmaq üçün bir şey var. Təbii ki, biz bunu tanıyırıq, bir ölkə öz ərazi bütövlüyünü necə tanımır, bəs bu necə ərazi bütövlüyüdür ki, biz KTMT üzrə tərəfdaşlarımızdan bunun tanınmasını gözləyirik? “, – Paşinyan deyib.